Dit is deel 3 van ons reisverslag van onze fietstocht over de R1 Europaradweg van Arnhem naar Berlijn. We begonnen bij onze voordeur in Almere en fietsten in drie weken naar Berlijn. In dit deel ons verslag van de reis door de Duitse deelstaat Sachsen-Anhalt.

Vind de andere reisverhalen via de tag #R1 of het overzichtsartikel Fietsen naar Berlijn via de R1. Elke week verschijnt een nieuw deel.

Sachsen-Anhalt

In dit deel fietsen we van Thale naar Lutherstad Wittenberg.

Zaterdag 11 juni 2022

Thale → Seeland

Bij het wakker worden was het wat meer bewolkt. Dat vinden we helemaal niet erg! David met zijn Marktplaats-tentje was al vertrokken. Hij moet kilometers maken.

Landschap
Tot de lunch is de route veel makkelijker dan in de Harz. Af en toe moeten we nog wel even klimmen met de kin op het stuur om druk op het voorwiel te houden, dus steil. Het landschap is veranderd. We hoeven minder te klimmen en komen door prachtige verveloze plaatsjes.

Steeds vaker treffen we slechter wegdek zoals een soort scherpe kinderkopjes. Die liggen vaak ook als een soort verkeersdrempel in dorpjes. Als je geluk hebt alleen een kort stuk bij het inrijden. Ook vaak lappendeken-asfalt. Het wegdek is soms behoorlijk slecht. We kunnen ons voorstellen dat dit met normale dunne banden niet echt te doen is.

De natuur is echt aan het veranderen! Gisteravond al die grote vliegende torren. Vaak zien we een soort koolmeesjes zonder stropdas, Dave denkt dat het ontsnapte parkieten zijn maar ik moest hem eraan herinneren dat we niet meer in de buurt van het Vondelpark zijn. De vogeltjes zijn geel van voor en van achter en hebben een beetje oranje rond het oogje. Een kraanvogel zien vliegen boven een van de vele stromende beken die we dagelijks zien. Een klein reetje of hertje met ronde staande oren door een korenveld zien springen. Misschien was het wel iets heel anders, zag er apart uit. Verder zien we vaak een prachtige roofvogel, we denken dat het de rode wouw is. Die zien we regelmatig een muis vangen. De vogel heeft een aparte tekening, zoals in indianenfilms. Ze maken ook een schitterende duikvlucht met ingevouwen vleugels.

Onderweg waren we getuige van een kleine bosbrand op de heuvel. Een rookpluim steeg op boven de heuvel. Even later kwamen we langs de resten van een eerdere brand in een houtstapel.

We zien verder heel veel klaprozen. Een hele heuvel kleurt dan rood of het staat langs de randen van een veld. Soms ook meerdere stroken kleuren, zoals geel koolzaad, een paars bloeiend kruid en klaprozen. Het is een prachtig gezicht.

Bij vertrek uit Thale zagen we in de verte de Teufelsmauer in het landschap. En in een stadje een heks op de fiets. We hadden hier een leuk gesprek met een 69-jarige fit uitziende man in een woonwijk toen het afwassponsje van mijn fiets was gevallen, dat hing te drogen. Zijn geheim was: geen e-bike gebruiken. Daarmee is hij hier in de minderheid. Hij was zelf vroeger fietsreiziger en werd lyrisch toen hij de Rohloff-naven in ons achterwiel ontdekte. Vanwege onze brede banden beginnen de gesprekken vaak met de vraag of we op e-bikes rijden.

Geluncht bij de supermarkt Rewe in Ballenstedt. Van het slot krijgen we niet veel te zien, ook al komen we er vlak langs. Het ligt hoger op een beboste heuvel. Maar we kunnen ons tevreden stellen met een model van Burg Anhalt, waar in het echt alleen nog een ruïne van over is. Waarom het model niet in Harzgerode staat, waar ook de ruïne is, is ons niet duidelijk. Wellicht omdat de opdrachtgever voor het kasteel vermoedelijk graaf Otto van Ballenstedt was.

Het gaat vandaag een stuk lekkerder dan gisteren. Vandaag zegt m’n sporthorloge dat ik zestien uur hersteltijd nodig heb, gisteren was het nog 26 uur. Mooi hoe de data boekstaaft hoe je je voelt. Niks ‘mind over matter’.

Camping
We hadden verwacht dat de R1 tammer zou zijn. Het is niet de South Downs Way maar zeker niet saai. Vanwege onduidelijkheid of er nu wel of niet een camping zou zijn op kilometer 66 (er was online alleen een VVV-adres te vinden) hebben we maar besloten een kamer in een pension te reserveren.

Boodschappen gedaan bij een PN-supermarkt. De enige plek waar we jam in kleinverpakking hebben kunnen vinden onderweg. Het is zo’n dozenwinkel zoals Aldi/Lidl. Ik had bij de kassa’s een winkelmandje gevonden en toen ik ging afrekenen ging de cassière door het lint. Ze schreeuwde, stond op en gristte het mandje uit mijn handen, op hoge toon vragend waar ik het vandaan had. Ze kan zo bij de Regenbogen-camping aan de slag.

Bruinkoolgroeve
Heel de dag was het wat drukkend en warm weer, 25°C. Nadat we geland zijn, zitten we lekker met alcoholvrij biertje op terrasje aan kunstmatig meer dat een bruinkoolmijn is geweest. Dit Concordiameer heeft mooi helder water. Het is niet geheel toegankelijk. In 2009 is hier nog een aardverschuiving geweest en soms borrelt er water op. Er zijn meer van dit soort meren die een voormalige bruinkoolgroeve zijn in Duitsland. Ze staan onder toezicht van de Duitse variant van de Staatstoezicht op de Mijnen en zijn meestal niet toegankelijk voor het publiek.

We slapen in pension Robinienhof in Seeland. We hebben een echt prachtige grote kamer van 40 m² voor slechts zestig euro, zonder ontbijt. Zo’n plek vinden we alleen door te kijken naar de waypoints op de kaart. We zijn ook de enige gasten in deze voormalige historische boerderij. De opzet is heel apart, aan de achterkant van de lange tuin staat overdwars een hele grote schuur die gebouwd is als een dijkwoning. Er is aan de achterkant nog een lagere etage, in gebruik als geitenstal.

Nog 292 kilometer tot Berlijn.

Zondag 12 juni 2022

Seeland → Bernburg

Vanochtend kregen we een alarmerend mailtje van de Vlaamse meiden dat het voor hun moeilijk was geweest om een treinticket voor de fiets te bemachtigen vanuit Berlijn. Ze waarschuwden ons vroeg te boeken, want zij hadden eerst drie regionale treinen moeten nemen. Bij één overstap hadden ze slechts zeven minuten overstaptijd gehad. Wat een stress.

Deadline
Nu wilde ik dit niet van tevoren boeken want we gingen wel zien wanneer we in Berlijn zouden aankomen. We mochten er maximaal vier weken over doen en we wisten ook nog niet van tevoren of we wel zin hadden in een paar dagen verblijf in Berlijn. Een citytrip is iets anders dan een fietsvakantie. Ik vind het ook vervelend om een deadline te hebben.

Maar nu dus vanochtend eerst bezig geweest om treinkaartjes te boeken. Dit ging niet via de Treinreiswinkel. “Duitsland boeken niet mogelijk” stond er te lezen op de site. Het ging ook niet meer via Fiets-mee want dat moest minimaal twee weken van tevoren aangevraagd worden. Op Bahn.de was het niet mogelijk om internationaal te boeken met zowel een kaartje voor de fiets als een reservering voor de fiets (beide verplicht). Dit vereiste een creatieve oplossing.

Reisfamilie
Dus kwam ik op het volgende idee: ik boek de ICE van station Berlijn-Spandau (dan hoef je niet over te stappen) naar station Bad Bentheim. Vanaf daar is het slechts 26 kilometer fietsen naar station Enschede en konden we weer instappen bij onze vertrouwde NS. Ik zag tijdens het boeken en overleggen met Dave dat het aantal tijdsloten flink aan het teruglopen was dus ik kon Inge wel zoenen dat ze ons gewaarschuwd heeft. Dit is het leuke van een vaste route te fietsen, je krijgt er een reisfamilie bij!

Onderweg komen we nu regelmatig irritante keitjes tegen waar je helemaal door elkaar geschud wordt, kinderkopjes zijn er niks bij: we zijn klaar voor Parijs-Roubaix! We zagen hier ook een afgebroken fietstashaak liggen, het verbaasde ons niets. De truc is overigens bij dit soort wegen om er náást te gaan rijden, niet erop!

Dave heeft een lekke achterband gehad onderweg op de weg voor Hecklingen. Dat merken we aan de restanten latexfontein die ergens op een langere keienweg was gaan sproeien. We moeten later maar even kijken hoe we dit uit zijn beenhaar krijgen. Wellicht moeten we een kam kopen. Scheren is ook nog een optie, hahaha. Maar dit is altijd beter dan dat het in de stof van je broek zit, want daar gaat het niet meer uit. De sealant zit ook op de zadelbuis en tassen, het moet een behoorlijk groot gat zijn geweest maar het heeft zich gelukkig zelf gedicht.

Als variant op het bekende gezegde over wisselvallig weer geldt hier: als je het wegdek niet meer leuk vindt, dan moet je een kilometer doorrijden. Singletrack met boomwortels, asfalt, grove gravel, supervlak geel asfalt, bospad, die irritante puntige kinderkopjes en minder irritante keitjes, we komen vanalles tegen.

Onder weg doen we zoveel indrukken op: glooiende velden, stilte, ondiepe rivieren, landhuizen, torens, een giga fabriek. Er was een vreemde situatie met druk bereden smalspoor in de buurt van Bernburg. Hier gingen we niet overheen maar het kwam van rechts en liep vervolgens mee met de weg.

Als de mensen ons hier aanspreken kunnen we het niet meer verstaan. Na “Wie bitte?” volgt meestal nog geen Hoch Deutsch. Opvallend veel mensen zijn hier flink getatoeëerd. In sommige plaatsen hangt een verkeerde sfeer, het was ons beiden opgevallen. Zoals in Strassfurt. Maar het kan ook aan de route liggen, dat die niet door de fraaiste buurten voert.

Geluncht met flapjes (wraps) op een bankje langs de kant van de weg. De wraps passen precies in een vierkante waterdichte kaartentas van Ortlieb en blijven zo dagenlang goed. Er was verder niks waar we konden eten of het was niet meer open.

Het rare gebruik is hier dat er kennelijk achter bankjes geplast wordt, want er liggen vaak papiertjes. Zo’n bankje geeft weinig privacy en je wil toch ook niet dat de volgende wandelaar of fietser geconfronteerd wordt met wat jij achterlaat? Vijf meter verder en je kan achter een struik, maar kennelijk was dat te ver lopen?

We kwamen onderweg langs een bizar grote fabriek in Altenburg. Pas in Nienburg kwamen we een ijscafé tegen. Hier taart gegeten. Verder was er niks onderweg. Op zondag zit hier alles potdicht.

Het weer is drukkend warm, 27°C. Ik heb zelfs mijn shirt gewisseld voor een blouse maar het was nog warm. Het hielp niet dat we met de wind meereden. Je rijdt de wind dan dood.

We zijn terecht gekomen op Saalecamping Schifferklause aan de rivier Saale in Bernburg. Een leuke plek! Er is een terras en een buitenbar met (alcoholvrije) biertjes. Het ligt aan een haven met moterbootjes. Er zijn wat andere fietskampeerders maar die zoeken allemaal rust, ze gaan in de verste uithoeken van het veld staan.

Ik heb inmiddels weer last van mijn rug gekregen maar ik heb een nieuwe truc. Ik neem voor het slapen twee paracetamols in. Hierdoor lig ik pijnvrij en gaat mijn rug ontspannen waardoor ik weer van de klachten afkom. Het lag overigens niet aan het pension in Seeburg, daar was een fantastisch bed. Het lijkt wel of ze in Duitsland veel betere kwaliteit hoeslakens, matrassen en bedbodems maken.

Maandag 13 juni 2022

Bernburg → Dessau

De dag begon niet goed. Op de camping waren de door ons bestelde broodjes door iemand anders meegenomen. Er werden nieuwe broodjes voor ons geregeld, maar nu waren een euro per stuk in plaats van tachtig cent, een prijsverhoging van 25 procent! Dat had de dief goed gezien.

Ondertussen gekeken naar de hotelopties in Berlijn. Wederom is de keuze niet reuze en behoorlijk prijzig, net als in Münster. Zelfde geldt voor Airbnb-adressen.

Pechdag de dertiende
Het begint op een soort slecht nieuws/pechdag te lijken. Het is dan wel geen vrijdag maar wel de dertiende. Ik ontdek bij een spaak in mijn achterwiel een hoge bobbel. Dat ziet er niet goed uit. Nu kan ik wel met een spaak minder Berlijn halen maar ik wil ook graag dat de velg luchtdicht blijft omdat ik tubeless rij. (Later in Nederland blijken er onder de velgstickers twee scheuren in de lengterichting te zitten. De 40 millimeter brede velg moest vervangen worden. Het is een raadsel hoe dit heeft kunnen ontstaan maar Marten van M-gineering ontving toevallig dezelfde maand nóg een WTB KOM Tough-velg met dezelfde scheuren, dus mogelijk een productiefout. Die velg was 25 millimeter breed en zat niet om een Rohloff-naaf).

Het weer is wat grijs en daardoor een stuk koeler, 19°C met een beetje motregen en veel bewolking, dus lekkerder gefietst dan gisteren in de warmte. We hebben dit liever dan de hitte van gisteren. De voorspelde regen bleef bij dreigen.

We zien onderweg veel korenvelden met blauwe korenbloemen in het gouden veld.

Onderweg komen we twee keer voor een gesloten spoorwegovergang te staan, eerste keer dat we dat meemaken op deze reis. De overgang in Bernburg werd nog vanuit een seinhuis bediend. Weliswaar elektrisch, maar toch.

Bernburg is wel een mooi stadje. Hier meteen boodschappen gedaan bij de Rewe voor ontbijt morgen en lunch. Dat was een goede beslissing want alle restaurants en bakkerijen die we tot nu toe zijn tegengekomen zijn dicht. Het lijkt wel of het een of andere feestdag is. Het is een beetje een dooie boel, hier in die dorpjes.

In de supermarkt kreeg ik weer ruzie over het winkelmandje (Korb), ze stonden het weer uit mijn handen te trekken. Wat is dat hier toch? Zelfs de man achter me in de rij bemoeide zich ermee. Hier lijkt het een schaars goed. Het is niet de bedoeling dat je het pas neerzet nadat je hebt afgerekend. Nee, spullen op de band? Dan afstaan die mand!

Toen ook in Biendorf het op de kaart gevonden restaurant verlaten bleek, gingen we daar maar op een bankje een fles This Is Food opdrinken. Komt er op een gegeven moment een bakfiets voorbij met een zingende vader en daar achter de moeder met een long-tail cargobike met alle bagage (een Yuba Mundo) en ze volgden de R1.

Als we ze later inhalen, blijken ze niet de hele R1 te fietsen maar een rondje door Duitsland te maken van 850 kilometer en waarvan ook de Elbe radweg onderdeel van uitmaakt. Ze kamperen met de tent en hebben ook kookspullen bij zich.

Het zijn Peter en Ute uit Berlijn, die met de peuter in de bakfiets op fietsvakantie zijn. Het zingen is om de peuter te entertainen, leren we. Peter wisselt het af met verhalen vertellen. We fietsen een tijdje met ze op, tot we in Köthen eindelijk een bakker tegenkomen die geopend is.

Ute vond de Elberadweg het mooiste en adviseerden ons onderweg naar Ferropolis te gaan. We kregen hun telefoonnummer voor als we geen onderdak konden vinden in Berlijn. Later die dag vindt Dave op Booking eindelijk een hotelkamer die beschikbaar is in de voor ons gewenste periode. De fietsen kunnen er in de parkeergarage, dus dat is mooi. Vanwege andere, nog absurdere prijzen nemen we een prijs van ruim 200 euro per nacht voor een standaardkamer voor lief. Het is niet anders.

Vandaag zestig kilometer gefietst, waarvan 57,6 kilometer van de R1. We hebben namelijk een extra rondje door Dessau gefietst vanwege de Bauhaus-architectuur daar. De R1 loopt langs het Bauhaus-gebouw maar er is nog meer gebouwd door Bauhaus in Dessau. De stad is een voor Duitse begrippen fietsvriendelijke stad. Hier heeft de schilder Kandinsky nog op de racefiets gereden en ze zijn daar erg trots op. Vlak voor Dessau zit nog een mooi stukje natuur.

Weer veel korenbloemen gezien in goudkleurige korenvelden en weer een wouw maar deze was wit met zwarte vleugeltippen, waarschijnlijk een rode wouw.

We kamperen in Dessau bij een Seesportverein. Een veldje bij een haven aan de Elbe. Het is een kleinschalig kampeerterrein. Dit soort campings bij kano- en zeilverenigingen is in dit deel van Duitsland een beetje de standaard. Het was lastig in contact te komen met een beheerder, dus het duurde even voordat ik mijn volle blaas kon legen. We staan hier voor 18 euro en voor een euro kan je 2,5 minuut douchen. Er is hier een zogeheten ‘Teeküchen’, een compacte keuken, waar we dankbaar gebruik maken en een overdekt dakterras, handig voor als het slecht weer zou zijn.

Ik heb inmiddels tachtig procent van mijn 5 Gb internetbundel verbruikt. Dat is verbruikt door het foto’s naar elkaar AirDroppen (op die manier maken we elke avond een back-up van de foto’s op elkaars toestel). Voor de rest fiets ik de hele dag de route met gebruik van PocketEarth maar dan staat het toestel in vliegtuigmodus om de batterij te sparen. Voor de rest gebruik ik af en toe een vertaalapp en boekingsites. Voordat ik iets publiceer op Polarsteps maak ik op de iPhone de foto’s eerst kleiner met de iPhone-app Opdrachten. Van bijna alle andere apps staat het mobiele dataverbruik uit, maar het is niet genoeg, ik haal met mijn databundel niet het einde van de vakantie. Dat zonder video’s of muziek te streamen.

Dinsdag 14 juni 2022

Dessau → Lutherstadt Wittenberg

Vandaag was het 21 graden en halfbewolkt. We hebben veel door bos gereden, ook lange rechte stukken, wellicht voormalige spoorbanen. Daar hebben die Duitsers overigens een speciaal woord voor: bahntrassenradeln. We zagen een vos en een marterachtige. We fietsten vandaag ook vaak lángs spoorlijnen, dus het schoot lekker op. We zagen de ICE rijden.

We hebben Ferropolis bekeken, daar was echter nog de hele afbouw van een gigantisch festivalterrein gaande (Melt 2022). Opvallend was hoe schoon het terrein was. Er lag nog geen bekertje of achtergelaten tent. Vergelijk dat eens met de achtergelaten rommel op Lowlands en andere festivals in Nederland.

Het industriemuseum van Ferropolis was dicht maar we konden we wel van dichtbij de indrukwekkende graafmachines zien die gebruikt zijn in de dagmijnbouw, zoals een excavateur, graafwielbagger en stacker. De nog steeds aanwezige security bij de dranghekken was zo aardig om ons in tweede instantie door te laten. We verstonden elkaar niet maar kennelijk had ik zielig genoeg gekeken toen ik vroeg “Ferropolis?” Ferropolis is inderdaad indrukwekkend maar tevens was het best gaaf te zien hoe groot de podia waren en om de bergen flight cases te zien waar alle geluidsapparatuur in werd opgeborgen.

Gisteren kwamen we door een plaatsje vol met muurschilderingen, vandaag reden we langs de groeve-thans-meer bij Ferropolis met een pad erlangs waar allemaal kunstwerken stonden van staal. Ook dit meer was weer niet toegankelijk en staat onder toezicht van de Bergbaugelände. Toen we hier afbogen was de brug over de grote weg ontoegankelijk en moesten we een stukje afwijken van de route.

We kwamen door een doods plaatsje dat Oranienbaum heette met een groot vierkant plein, met in het midden een sculptuur van een boompje met gouden sinaasappeltjes. Hier aten we een broodje bij een Fleischerei. Het rook er erg lekker maar de dame achter de toonbank was nors. Ze konden geen broodjes voor ons beleggen, je kon alleen de belegde broodjes uit de vitrine kopen. Hoe die daar dan terecht waren gekomen was waarschijnlijk door een wonder. We fietsten ook langs een slot, vast ingrediënt op deze route.

Unesco werelderfgoed stond vandaag ook op het programma. Het World Heritage UNESCO Gartenreich und Flusslandschaft Elbe. We reden door het vloedgebied van de Elbe en dat alles behoort tot het tuinenrijk Dessau-Wörlitz. Wij zagen alleen bos, wat stilstaand water met een apart plantje erin en een doods dorp met een uitzonderlijk groot vierkant plein. Ik denk dat veel van de bijzonderheden niet zichtbaar waren vanaf de route. Maar we fietsten vandaag dus in een bioreservaat. We zagen veel libellen en grote zwart-witte vlinders, waarschijnlijk kleine ijsvogelvlinders. Dave maakte me erop attent dat ik zojuist over een dode slang was gereden. Niet gezien, ik was betoverd door de vlinders.

Vlak voor Wittenberg gepauzeerden we aan een mooi in het groen gelegen groot meer, de Bergwitzsee.  Er zitten hier in de buurt genoeg campings. Maar aangezien we morgen een rustdag houden, vinden we het fijn om in een stadje te zitten.

Geprobeerd een Airbnb-adres te regelen in Lutherstadt Wittenberg maar we kregen geen reactie van de host. Er was verder niks te vinden met een wasmachine, zelfs niet in een omtrek van vijftig kilometer. Daarom maar een hotel geboekt. Gelukkig hebben we de Scrubba waszak bij ons, kunnen we alsnog de was doen want een wasserette is er ook niet in deze stad. Hebben we die waszak tenminste niet voor niets meegenomen. Een reiswaterkoker/dompelaar was ook fijn geweest, maar die hebben we niet bij ons. Dit is weer een hotel zonder waterkoker of koffiemachine op de kamer.

In Lutherstadt Wittenberg gaan we morgen een rustdag houden. In het Luther-Hotel zit een stilteruimte met bijbels en ook de kamer heeft er een. De sfeer van het hotel is er weer een van een instelling voor psychiatrie, hoewel het erger kan. Duitse ‘gezelligheid’ dus. Het helpt ook niet dat we een kamer geschikt voor gehandicapten hebben gekregen. Knappe invalide overigens die hier kan douchen, als fit persoon had ik er al genoeg moeite mee. Geen stahoogte door de verhoogde (?) douchebak en beugels en klapkrukjes als obstakels, dus ben weer een blauwe plek rijker. Maar de fietsen staan hier goed in de parkeerkelder en we zagen dat een ander hotel hier er nog veel erger uitzag qua sfeer. Het blijft Duitsland.

Dit hotel heeft een arrangement voor fietsers maar we kregen het helaas niet aangeboden. De receptionisten zagen waarschijnlijk niet aan mijn helm en fietshandschoenen dat ik een fietser was. Er zit dan een sportdrankje bij en een lunchpakket.

Stank
In de hotelkamer moesten we eerst op zoek naar waar die adembenemende stank van een ‘luchtverfrisser’ vandaan kwam. Niet één maar twee van die vieze parfumverspreiders vonden we. We moesten er vanaf, want mijn longen kunnen daar niet tegen. We mieterden die dingen achter een kastje van de bidruimte en zetten de ramen open van onze hotelkamer. Maar iedere keer als we de etage opkwamen, nog ver verwijderd van die stilteruimte, kwam de stank ons al tegemoet.

We checkten de volgende dag de andere kamers toen de deuren open stonden voor het schoonmaken. Nope. Geen van de andere kamers had deze stinklucht. Waarschijnlijk is het hotelpersoneel van mening dat gehandicapten stinken?

Kerk
We gaan we morgen maar eens op zoek naar die kerk met wat roestige spijkers in de deur. We verheugen ons op lekker uit eten. En even vakantie houden om van de vakantie bij te komen.

Bij een slechte pizzaria gegeten. LIDO aan de Markt. De mozzarella was op, de bediening kortaf en er waren geen desserts te krijgen. Ze hadden binnen een steenoven staan, zaak zag er verder goed uit., maar drie keer niks dus.

Woensdag 15 juni 2022

→ rustdag in Lutherstadt Wittenberg

Goed geslapen en het ontbijt is hier werkelijk fantastisch. Het fijne is dat we  in de allerlaatste kamer op de gang verblijven, waardoor we minder last hebben van lawaai van mensen op de gang.

Wittenberg is een mooi opgeknapt stadje – in 2017 was de herdenking van 500 jaar reformatie – en zelfs toeristisch maar zelfs hier zijn er veel leegstaande etalages. Nu begrijp ik daar niet zoveel van want ik zie de Duitsers niet zo gauw veel online te kopen. De gemiddelde Duitser wantrouwt alles dat digitaal is, van online boeken tot giraal geld. Hotels boek je het best telefonisch en zelfs jongeren gebruiken nauwelijks apps.

De was gedaan met de Scrubba, extra handdoeken geleend van het karretje van de schoonmaak om onze kleding mee te drogen (kleding in oprollen en dansen maar).

Het is erg warm, 27 graden. Een anderhalve kilometer gelopen naar een hele grote vestiging van Intersport, net buiten het stadje. Hier hebben we extra sokken en ondergoed gekocht. Het is niet praktisch om elke dag je reserveonderbroek te moeten wassen, zelfs nu niet wanneer drogen geen probleem is. Wat niet veel mensen weten is dat je schoner wordt van een schone onderbroek dan van wassen.

De deur waar Luther al dan niet vermeend zijn stellingen op heeft gespijkerd blijkt in 1740 afgefikt en vervangen door een bronzen deur met Latijnse tekst. De kerkdeur om de hoek zat tijdens openingstijden op slot. Vandaar de naam Slotkerk waarschijnlijk. Het is drukkend warm in de stad. We zien veel vakantiefietsen.

Een soort Panorama Mesdag over Luther bezocht: Luther 1517. Ik kon helaas de audiotour niet verstaan over het geluid van het panorama zelf. Gelukkig was de folder erg informatief.

Independent vonden we hier een leuk tentje voor de brunch. Je kunt er ontbijten tot 15.00 uur en de kaart is heel uitgebreid. Ze draaien er lekkere muziek. Nummers van Mellah, Cassia, Cari Cari en Pabst. Een van de weinige plekken in Duitsland waar niet de tunes van de jaren ’80 voorbij komen.

Conditie
M’n Forerunner 745 geeft al langere tijd geen trainingstatus meer aan, waarschijnlijk omdat ik geen VO2max doe op fietsvakantie. Van elke dag kachelen gaat je conditie dus niet vooruit, althans, volgens mijn horloge.

’s Avonds een andere Italiaan in de stad getest. Trattoria Toscana is de betere keuze. Je moet wel vroeg komen want het zit snel vol.

– wordt vervolgd –