Op deze pagina vind je overwegingen voor je keuze voor een nieuwe quilt of slaapzak. Hoe warm, hoe zwaar, van welk materiaal, er zijn veel dingen om op te letten bij de aanschaf van een slaapzak.

Zaken om op te letten bij aanschaf slaapzak:

• Een band langs rits tegen inlopen;
• tochtslurf langs rits (dubbel voor winterslaapzak);
• kraag tegen warmteverlies bij de nek;
• mummiemodel;
• lengte minimaal 2.30 meter;
• goede kunstof vulling (Quallofil 7, Hollofill of 3-D Polarsoft) of;
• Europees (wit) ganzendons met een loft van minimaal 700 cuin en hydrofoob;
• welke schotjestechniek is gebruikt (niet doorgestikt);
• isolatiewaarde (comfort) voor de te verwachten minimumtemperatuur ’s nachts;
• compressiehoes;
• binnentijk en buitentijk synthetisch en waterafstotend – geen (poly)katoen!;
• een niet-besmettelijke kleur;
• ritsvergrendeling met klitteband.

Zaken om op te letten bij aanschaf quilt:

• Constructie voeteneinde. Als dit sluit met een aantrekkoord blijft er altijd een tochtgat over maar bij warm weer heb je meer ventilatiemogelijkheden;
• Tochtstrook rondom;
• Aantrekkoord of drukknopen om quilt om de nek en schouders te kunnen sluiten;
• Bevestiging aan mat tegen tocht bij lage temperaturen;
• Of de lengte goed is. Je moet ‘m niet zo hoog moeten optrekken dat de isolatie in het voeteneinde platgedrukt wordt. Bij twijfel, neem de grotere maat.

Het aan elkaar kunnen ritsen van twee slaapzakken of een duo quilt lijkt misschien een romantisch idee of een goed idee omdat je dan elkaar warm houdt, maar apart van elkaar slapen is veel warmer en comfortabeler: hierdoor heb je minder loze ruimte die voor warmteverlies zorgt.

Bij een slaapzak wil de rits hebben bij je linkerarm (als rechtshandige). Het voordeel van een synthetische slaapzak ten opzichte van een donzen is dat deze sneller droogt en dus weer sneller te gebruiken is. Voor een winterslaapzak is een waterafstotende of zelfs waterdichte tijk bij een donzen slaapzak een must. Een donzen slaapzak verliest een deel van zijn isolatie in vochtige omstandigheden. Combineer een waterdichte donzen slaapzak altijd met een VBL (vapor barrier liner) omdat zo’n zak wat minder goed ademt.

Gewichtindicatie

Gewicht van de slaapzak is afhankelijk van het gebruikte isolatiemiddel, dons of synthetisch, van het tijkmateriaal, de dikte van de tijk, de dikte en lengte van de rits, etc. Onze synthetische slaapzakken hadden we vroeger het liefst lichter dan 1300 gram (hoe lichter hoe beter). Inmiddels zijn we overgestapt op dons en kan het (in de winter) lichter dan 900 gram, ’s zomers rond de 500 gram.

Model

Vroeger had je twee modellen slaapzakken: deken of mummie. De serieuze kampeerder koos voor het laatste model. Het leven was simpel. Tegenwoordig heb je ook de keuze uit mummiemodellen zonder capuchon, zogeheten topbags met alleen isolatie aan de bovenkant en quilts, die min of meer als een dekbed over je heen liggen en als laatste categorie draagbare slaapzakken, die je dus aantrekt met mouwen of waar je mee kunt lopen. Deze nieuwere typen zijn op de markt gekomen met als doel gewicht te besparen en gaan uit van het idee dat de isolatie op de rug van de slaapmat komt, omdat je daar de vulling van je slaapzak toch platdrukt.

Omdat een quilt kan tochten wordt dit type slaapzak vaak gecombineerd met lang ondergoed en een donsjack of losse capuchon. Omdat de warmte ook afhangt van de gekozen slaapmat kan bijvoorbeeld een topbag en quilt niet EN-getest zijn voor temperatuur en moet je dus uitgaan van de opgegeven schattingen door de fabrikant.

Maat

Een mummie slaapzak moet ongeveer 45 cm langer zijn dan de lengte van het lichaam. Een breedte van 80 cm is normaal, een breedte van 90 cm kan extra comfortabel zijn. Hoe meer stof hoe zwaarder de slaapzak maar lekker slapen is wel belangrijk. Wil je bijvoorbeeld met een knie opgetrokken op je zij kunnen liggen, test dan of de slaapzak daar breed genoeg voor is. Maar: hoe meer loze ruimte in de slaapzak, hoe kouder de slaapzak.

Ritsen

Let bij aanschaf van rugzak, tent of slaapzak ook op de ritsen. Deze kunnen niet stevig genoeg zijn. Echter zullen veel lichtgewicht slaapzakken ook een dunne rits hebben. Hier moet je dus altijd voorzichtig mee omspringen. Dit kan een reden zijn voor het aanschaffen van een quilt, dan hoef je geen rits te bedienen als je erin kruipt.

Laat ritsen open als je slaapzak, tent, en dergelijke in een stufzak doet.

Last van een rits die stroef loopt en lastig open wil? Rasp voorzichtig een beetje (gestold) kaarsvet aan beide kanten van de tandjes. Paar keer je rits openen en sluiten en hij loopt weer als nieuw!

Temperatuur

Een belangrijke maatstaf voor slaapzakken is de EN 13537 norm. Deze Europese Norm zorgt ervoor dat de temperatuursaanduiding van alle slaapzakfabrikanten overeenkomt. Een slaapzak die getest is volgens de EN 13537 heeft vier temperatuuraanduidingen:

• Upper Limit: temperatuur waarbij een man kan slapen zonder overmatig zweten.
• Comfort: temperatuur waarbij een vrouw comfortabel kan slapen in een ontspannen positie.
• Lower Limit: temperatuur waarbij een man voor ten minste acht uur lang aaneengesloten kan slapen in een opgekrulde positie.
• Extreme: minimumtemperatuur waarbij een vrouw ten minste zes uur lang geen risico loopt door onderkoeling te overlijden (de kans op bevriezingsverschijnselen is echter niet uitgesloten!).

In deze test wordt er van uitgegaan dat de persoon een basislaag draagt (lang ondergoed).

Je moet voor jezelf bepalen hoeveel graden je meer of minder nodig hebt ten opzichte van de EN-norm. De luchttemperatuur is maar één factor. Door een hoge vochtigheid of wind kan de gevoelstemperatuur een stuk lager zijn.

Seizoen oprekken

Met lang wollen ondergoed, sokken, handschoenen, een buff en muts of zelfs bivakmuts kan je zorgen dat je het warmer krijgt in je slaapzak. Met een vapor barrier liner (VBL) voeg je nog meer warmte toe en voorkom je dat een donsvulling vochtig wordt door je eigen transpiratie. Heb je een licht donsjack of synthetische puff bij je? Draag het in je slaapzak als het te koud is. Door spullen te combineren die je al bij je hebt, kan je toe met een lichtere slaapzak.

Vulling: dons of synthetisch?

De voordelen van een donzen vulling is dat het lichter en veel compacter in te pakken is in vergelijking met een synthetische vulling en dat het langer mee gaat. Tevens slaapt een donzen slaapzak comfortabeler, omdat je het er minder snel benauwd in hebt. Dons heeft een groter temperatuurbereik. Het nadeel van dons is dat het in aanschaf duurder is dan een vergelijkbare synthetische slaapzak. Daarnaast droogt een donzen slaapzak minder snel dan een slaapzak gevuld met synthetisch materiaal. Synthetische slaapzakken zijn gemiddeld een derde zwaarder dan een donzen slaapzak. Het isolatievermogen van synthetische slaapzakken gaat achteruit door te wassen, daarom kan je deze het beste nooit wassen.

Een synthetische slaapzak of quilt is aan te raden als je kampeert in natte omstandigheden. Condens van de tent of een plas water op je grondzeil zijn dan minder ‘gevaarlijk’ omdat een slaapzak met synthetisch vulmateriaal sneller droogt, niet gaat klonteren als het nat is en zelfs nog redelijk wat van zijn isolatievermogen behoudt wanneer nat.

Samengevat: moet het licht zijn, kies dan dons, kampeer je in natte omstandigheden, overweeg dan synthetisch.

Isolatie

Er bestaat een waarde om het isolerende vermogen van stoffen weer te geven. Dit is CLO per ounce, afgekort CLO/oz. Je zult het echter zelden aantreffen op het etiket van een kledingstuk of slaapzak. Maar het is wel bekend van diverse isolatiematerialen die in de buitensport worden gebruikt.

Eén CLO staat gelijk aan een R-waarde van 0,88. Eén CLO houdt een zittend, rustend persoon comfortabel in een ruimte van 21 graden. Zijn kerntemperatuur zal dan niet dalen.

De CLO-waarden van verschillende kledingstukken tel je bij elkaar op. Zo blijf je niet warm met alleen een dikke trui aan. Die heeft een CLO van 0,3 gemiddeld. Er moeten dus nog kledingstukken bij, zoals een broek, sokken etc. om tot 1 CLO/oz. te komen.

CLO-waarden van isolatie

Isolatie	Clo/oz.
Dons 550 cuin	0,70
Dons 650 cuin	1,00
Dons 800+ cuin	1,68
Climashield APEX	0,82
Primaloft Gold	0,92
Primaloft Silver	0,79
Primaloft Black	0,65

Hieruit is met een rekensom te herleiden hoeveel meer of minder isolatiemateriaal je in gewicht nodig hebt ten opzichte van een andere isolatie om tot dezelfde hoeveelheid CLO te komen.

Met een ingewikkelde vergelijking is ook uit te rekenen hoeveel CLO je nodig hebt om warm te blijven bij een bepaalde temperatuur. Zie voor formules en rekenvoorbeelden de site Wikipedia.

Heb je wiskunde laten vallen zodra het kon, dan kan je aan de tabel hierboven afleiden welke soorten isolatie het beste isoleren. Een kledingstuk met Primaloft Gold zal bij hetzelfde gewicht warmer zijn dan een kledingstuk gevoerd met Climashield APEX.

Vulkracht dons

De vulkracht van dons bepaalt de isolatiewaarde van de slaapzak. Hoe hoger de vulkracht, hoe hoger de isolatiewaarde bij eenzelfde vulgewicht. De vulkracht wordt uitgedrukt in cuin. Wanneer een slaapzak met een vulgewicht van 250 gram dons van 900 cuin wordt vergeleken met een slaapzak met 250 gram dons met 650 cuin, dan is de slaapzak met 900 cuin warmer. Hoe dikker de isolatielaag, hoe warmer. Om aan dezelfde isolatiewaarde te komen heb je dus meer gram dons nodig van een lagere kwaliteit.

De vulkracht wordt gemeten door een bepaalde hoeveelheid dons met een gewichtje erop in een cilinder te plaatsen. Hoe groter de “veerkracht” van het dons, hoe meer lucht er tussen de donsveertjes blijft zitten en des te beter de isolatie. Het is namelijk niet het dons dat isoleert maar de stilstaande lucht tussen het isolatiemateriaal. Hoe hoger de vulkracht, des te hoger de kwaliteit van het dons.

Bij de Europese normering van fillpower (FP) wordt gebruik gemaakt van 30 gram dons en een een gewicht van 94,25 gram. Bij de test worden temperatuur en luchtvochtigheid constant gehouden. De fillpower wordt in cubic inches per ounce, oftewel cuin, uitgedrukt. In de Verenigde Staten wijkt de procedure voor het bepalen van de vulkracht af van de Europese methode. Er wordt gebruik gemaakt van een andere preparatie van het dons en andere gewichten. Hierdoor liggen de waarden hoger dan bij de Europese norm. Let dus bij de aanduiding van hoeveel cuin het dons is, welke methode is gebruikt om dat te bepalen.

(Europees) Ganzendons is kwalitatief beter dan eendendons. Een goede kwaliteit dons is 800 cuin of hoger, gemeten volgens de Europese standaard. Voor een zomerslaapzak kan 500-600 cuin volstaan, een winterslaapzak heeft minimaal 700 cuin dons.

Grofweg kan je stellen dat de Amerikaanse meting 50 hoger ligt dan de Europese meting. Dus: EU FP+50=US FP of US FP-50=EU FP.

Afwijking in percentages Europese normering-Amerikaanse meting:

US Fillpower	Afwijking %
> 700	4,3
600-700	2,5
< 600	0

Dus 800 EU FP dons is ongeveer 840 US FP dons.

Dezelfde hoeveelheid volume wordt bereikt door:

Gram dons	Kwaliteit FP dons
250	950
280	800
320	700

Het voordeel van een synthetische slaapzak is dat deze sneller droogt en dus weer sneller te gebruiken is. Bovendien zijn ze goedkoper.

Het verhaal dat een synthetische slaapzak bij vochtige omstandigheden beter zou isoleren dan dons is niet geheel waar. Dons komt van watervogels en isoleert nog steeds uitstekend bij vochtige omstandigheden. Raakt het dons echter verzadigd met water dan zal het een stuk langer duren voordat het droog is dan een synthetisch materiaal. Vogels houden hun dons waterdicht door het in te vetten met hun snavel. Dit vet ruikt onaangenaam. Daarom wordt het dons na het plukken gewassen. Daardoor verdwijnt ook de natuurlijke waterbestendigheid van het dons. Let er dus op of het opnieuw is geïmpregneerd met een middel dat het dons weer waterbestendig maakt.

Gebruik je de slaapzak bij temperaturen ver onder nul dan kan transpiratie ervoor zorgen dat er ijsvorming in de slaapzak ontstaat. Dit gebeurt in zowel donzen als synthetische slaapzakken. Leg de slaapzak overdag te drogen in de zon om het ijs te laten verdwijnen. Wanneer het niet mogelijk is de slaapzak te laten drogen dan kan dons bij langdurig gebruik onder het vriespunt veel meer inzakken dan synthetisch materiaal. Om te voorkomen dat transipratievocht tussen het dons in de slaapzak terecht komt kunt u in zo’n geval gebruik maken van een dampdichte zak (Vapor Barrier Liner) of een noodbivakzak die je als lakenzak in de slaapzak gebruikt.

In de winter bij vochtige omstandigheden kan je uitgeademde lucht condenseren en neerslaan in het gebied rond je gezicht. Je slaapzak kan daar heel nat van worden. Ook kan condens bevriezen aan de tent en bij het ontdooien in de zon zorgen voor neerslag in de tent. Daarom is een waterdichte tijk geen overbodige luxe in de winter in een vochtig gebied.

Binnen- en buitentijk

Een synthetische binnen- en buitentijk heeft voor de buitensporter als voordeel ten opzichte van katoenen tijken dat zij een hogere isolatiewaarde hebben, langer warmer blijven, een lager gewicht hebben en veel langer bestand zijn tegen condens. Een synthetische tijk is donsdicht. Een waterafstotende tijk is een must in combinatie met een tarp of in winterse vochtige omstandigheden waarbij veel water in de tent condenseert. Een tijk van eVent (Crux) ademt het beste en is het beste waterdicht. Een alternatief is Pertex Endurance (Rab, Exped, Cumulus). Eventueel kan je ook een waterdichte ademende bivakzak gebruiken maar daarmee loop je wel het risico dat je adem condenseert tegen de binnenkant van de bivakzak en daarmee je slaapzak alsnog nat wordt.

Hoe lichter het tijkmateriaal, hoe makkelijker het is voor de donsvulling om goed uit te zetten waardoor het ’t beste isoleert.

Informatie over allergieën

Jarenlang ging men bij allergische reacties in bed uit van een donsallergie. Uit recente studies is gebleken is dat maar heel weinig mensen allergisch zijn voor dons. De mensen die dat zijn (1 op 375.000) reageren op het inslikken van dons of veertjes.  De meeste mensen zijn allergisch voor huisstofmijt. De huisstofmijt is op veel plaatsen te vinden maar in het bed houdt hij zich schuil in de katoenen buitentijk van de dekens. De donzen vulling in slaapzakken is bij uitstek geen fijne plaats voor de huisstofmijt. Het is er te schoon en te droog. Daarnaast bevinden zich in de vulling van de slaapzak geen huidschilfers. De buitentijk van bijna alle donzen slaapzakken is synthetisch en ook hierop zal de huisstofmijt zich niet thuis voelen. Een huisstofmijtallergie speelt dus geen rol van betekenis in de keuze tussen een donzen of een synthetische slaapzak.

Wassen

Donzen slaapzakken was je op 30 graden met een fijnwasmiddel. Je kan een donzen slaapzak op lage temperatuur in de droger stoppen met vijf tennisballen erbij. De tennisballen schudden het dons op. Controleer na het droogprogramma of er geen vastgeklit dons meer aanwezig is. Als dons niet goed verdeeld is, kunnen er koude plekken ontstaan. Hiervan heb je geen last bij een synthetische vulling die als mat is gewoven.

Tussenschotten

Een slaapzak mag niet doorgestikt zijn want dan heb je koude plekken op de naden tussen de schotten. Hier kan dan immers geen dons zitten en ontstaat een dunne plek waar de buitentijk en binnentijk op elkaar komen.

Om dit op te lossen worden er schotjes geplaatst. Die schotten verdelen de slaapzak in compartimenten. Het dons wordt zo verdeeld over de slaapzak op zijn plaats gehouden. De ‘baffles’ kunnen recht zijn (boxed wall of H-box).

Dit H-type heeft als nadeel dat het dons de hoeken niet goed opvult en dat er via de schotjes toch nog warmte kan ontsnappen. Met een dubbele H of brick-vormige schotten wordt dit opgelost, dit is de beste vorm voor schotjes.

Een andere oplossing is dakpangewijs (slant box) of trapezoid. De schotjes staan nu schuin om het probleem van het niet goed opvullen van de hoeken op te lossen.

V-vormig is ook heel mooi maar hiervoor is veel stof nodig. Je ziet het daarom eigenlijk nooit over de hele slaapzak gebruikt worden. Dit zie je bij de duurdere slaapzakken op het borstgedeelte en soms ook bij de voeten.

Pagina voor het laatst bijgewerkt: juni 2019