Op deze pagina informatie over insecten waar je als reiziger rekening mee moet houden.  Met tips hoe je ze van het lijf houdt.

Inhoud

Bloedzuigers Chiggers Muggen Knutjes

Processierups Teken Tseetseevlieg

Bloedzuigers

Een bloedzuiger verwijder je door er een brandende lucifer bij te houden. Of strooi zout op de bloedzuiger.

Chiggers/tropische zandvlo

Deze komen voor in de V.S. Nederlandse vertaling: tropische zandvlo (Tunga penetrans); (soort) mijt (familie der Trombidiidae). Veroorzaken jeuk. Verstandig is om niet te krabben om secundaire infecties te voorkomen. Remedie: de rode plek (meestal op been) dichtsmeren met (blanco) nagellak.

Muggen

Behalve dat muggenbulten jeuken, kunnen muggen ook ziekten overbrengen zoals zika, chikungunya, malaria en dengue (ook knokkelkoorts genoemd). Check bij LCR bij de landen die je bezoekt of het van belang is om je te beschermen tegen muggen. Je kan ervan uitgaan dat het altijd zinvol is je tegen muggen te beschermen want het Westnijlvirus wordt in bijna heel Europa door muggen verspreid. De verwachting is dat het in de toekomst ook voorkomt in Noord-Europa.

Goed insectenafweer bevat N, N diethylmetatoluamide. Koop geen insecticide zonder DEET. Omdat het middel waarschijnlijk ook schadelijk is voor de mens is het beter om het middel op de kleding aan te brengen in plaats van op de huid.

Bug Off

• Avon’s Skin So Soft dry oil body spray werkt zo goed tegen midgets, dat de Royal Marine Commando’s dit prefereren boven DEET.
• Wear light-colored, protective clothing. Loose-fitting, long-sleeve shirts and pants made of tightly woven fabrics are best. Zippers beat buttons. Tuck in wherever possible and seal with duct tape if necessary. Finally, wear a head net.
• Avoid floral-scented soaps, hair sprays, and deodorants. Biters home in on such smells, as well as sweat, body heat, and carbon dioxide. Pace yourself to avoid breathing too hard, and wear venting clothing to keep perspiration to a minimum.
• Be choosy about your campsites. “Mosquitoes tend to concentrate in very isolated areas, especially around marshes and in the deep woods where depressions collect melted snow,” says Bruce Eldridge, director of the University of California Mosquito Research Project. Blackfly populations, too, are greater in the vicinity of water—especially near pristine, fast-moving streams. Solution? Whenever possible, stay out of the shadows and steer toward windy areas like ridges and mountaintops. And when you pitch your tent, pick your perch carefully. “Try to camp where it’s dry,” says entomologist Terry Whitworth. “If you’re right next to their breeding grounds, it’s gonna be bad.”
• Build a low-impact campfire if regulations allow. The smoke tends to discourage biters.
• Talk to the locals before you go. Biter populations are so variable it only makes sense to chat it up with those in the know. Try hunting and fishing stores, guides and outfitters, and chambers of commerce. In areas where blackflies and mosquitoes can be really heinous (northern latitudes in particular for blackflies), the locals watch the hatch patterns very carefully and often know just where to go to avoid the current crop.
• Calm the itch if the biting buggers still manage to get to you. We’ve heard of two multipurpose remedies for use in the field: Make a paste of baking soda and water, then dab it on the bite; or, rub on a bit of Preparation H ointment.

Last van insecten? Gebruik MARMITE
Marmite (vitamine B12) is een oer-Brits broodbeleg, en is te koop in de supermarkt. “Als je Marmite hebt gegeten, scheidt de huid een geur af die mensen niet kunnen ruiken, maar insecten op rooftocht des te beter”, aldus een woordvoerder van het bedrijf. “De theorie wordt ondersteund door het feit dat er steeds meer malaria voorkomt in landen waar rijst als basisvoedsel van de buitenste thiaminerijke buitenlaag is ontdaan.”

NRC Handelsblad: De mug steekt de meest appetijtelijke geur. Daar is iets aan te doen. Vitamine B1, thiamine, heeft een buitengewoon onaangename geur. Zowel mens als mug denkt daar hetzelfde over. Twee tot drie tabletten vitamine B1 per dag is voldoende om de muggen op afstand te houden. De kosten van tabletten thiamine (50 mg) bij de apotheek of drogist zijn nihil. Schadelijk is het niet en voor mensen die te veel alcohol gebruiken is het een nuttige aanvulling op hun dieet.

Zie ook de blogpost over Beschermende kleding tegen UV en insecten.

Minder last van muskieten
Draag geen donkere, blauwe of zwarte kleding. Kies je kleuren van uitrusting en kleding zo licht mogelijk. Muskieten en tse-tse-vliegen hebben een voorkeur voor donkere kleuren om daarop te rusten voor hun camouflage. Zo trek je ze niet aan en hou je ze ook niet in de buurt. Dit is mijn ervaring tijdens langdurige verblijf in de tropen en jungle trips.

Knutjes (Zweden)

Egbert op het De Waard-forum: “Afgelopen zomer zijn wij weggevlucht uit de bergen van Zweden vanwege de knutjes. Voordat we vluchtten hebben wij bij diverse (Zweedse en Deense) kampeerders gevraagd of er iets tegen te doen was. Het enige wat je kon doen was de bergen op te gaan en op een bepaalde hoogte kwamen ze niet meer voor maar je zal toch weer van die berg af moeten.
De knutjes zijn inderdaad ongelooflijk klein en kruipen door elk muggengaas, muggenolie heeft bij ons ook niet geholpen terwijl we dit wel plaatselijk hebben gekocht. Knutjes komen voor in de maand juli en zijn te vinden in de buurt van stromend water.
Aan de kust van Zweden komen knutjes niet voor.”

Reacties op dit forum met tips:

• We hebben als we ze ontmoeten, een rookspiraaltje voor de tent, ons gaaspetje op en lange kleding aan, maar dit is alleen in extreemgevallen. Meestal is ’t spiraaltje voldoende.
• Trek in elk geval nooit gele kleding aan (gele shirts, jassen), want daar zijn de knoeten gek op. Bij duizenden tegelijk storten ze zich dan op je. Knoeten bijten inderdaad, maar je krijgt er niet van die gigabulten van.
• In Zuid- en Midden-Zweden kun je het treffen dat je erg last hebt van muggen, hangt een beetje van het weer af, soms zie je wekenlang geen enkele mug. Hoe verder je naar het noorden komt, hoe erger het wordt.
• Koop Djungle Olja of in Finland Off. Dat werkt als een trein. Off werkt nog beter dan Djungle Olja. Rookspiralen voor je tent helpen ook wel, maar dat is wel beperkt. Verder is het een kwestie van shirts met boorden om de hals en de polsen, broeken met de sokken erover, een pet op, of een netje om je hoofd, en smeren of spuiten met genoemd muggenspul. Wij roken vaak sigaren (wij roken niet, maar op vakantie gaat een doosje sigaren mee)! Helpt ook prima!
• Verder tent goed dicht houden, en als je ’s avonds gaat slapen gewoon ouderwets muggen doodslaan. En foto’s nemen van de 34 muggenbeten op 1 hak of een drie keer zo dikke duim door de muggenbeten. Maar nu praat ik over Lapland, in zuid- en midden-Zweden is een beetje muggenspul wel genoeg om over het algemeen gewoon in badpak te kunnen rondlopen.

Onze eigen ervaring is dat we geen knutje zijn tegengekomen op onze reis door Zweden en Noorwegen.

Geïmpregneerde klamboes
De DAWA impregnatie komt voort uit de nieuwste impregnatie technologie. Deze is oorspronkelijk ontwikkeld in opdracht van de WHO (Wereld Gezondheidsorganisatie) om muskietennetten duurzamer te impregneren. Door toepassing van DAWA wordt de klamboe meerdere malen wasbaar zonder dat de effectiviteit van de impregnatie afneemt. Bij een DAWA-impregnatie wordt gebruik gemaakt van een speciaal ontwikkeld oplosmiddel, waardoor de impregnatie gelaagd op het netmateriaal komt te liggen. Ook is water hierdoor geen probleem meer voor een geïmpregneerd net.

De DAWA-impregnering is een insecticide dat onschadelijk is voor de mens in de gebruikte hoeveelheid. De impregnering zal na verloop van tijd haar werking verliezen, waarna de klamboe opnieuw geïmpregneerd dient te worden. Dit kan helaas niet bij een bedrijf omdat het middel als grondstof niet via de detailhandel verkocht mag worden. De enige plek in Nederland is op luchthaven Schiphol, na de douane op de EHBO/medische dienst. Als u naar een niet-Schengen bestemming vliegt, kunt u daar legaal – vóór de reis – een herimpregneerset aanschaffen voor ongeveer € 15,00. Doet u dat op de heenreis, eenmaal terug van de reis is het niet meer mogelijk en misschien heeft u het middel voor uw volgende reis nodig!

 Een regulier geïmpregneerd muskietennet is bij continu gebruik ongeveer 6 maanden optimaal effectief. Deze duurzaamheid is o.m. afhankelijk van inwerking van zonlicht en vocht en slijtage door het in- en uitpakken. Een DAWA-geïmpregneerd net is tot 5 maal langer werkzaam dan reguliere impregnatie en kan 20 tot 30 maal gewassen worden.

Processierups

De processierups zit met name in eikenbomen. De brandharen kunnen door wind wel honderd meter ver komen en zich vastzetten in het tentdoek en kleding.

De eikenprocessierups komt voor in de provincies Flevoland, Gelderland, Brabant en Limburg en het zuiden van Utrecht. Over kamperen in het gebied van de processierups is informatie te vinden op de site van de overheid: Processierups.nu.

Wie er gevoelig voor is kan wekenlang last houden van jeuk en rode bultjes. Een brandhaar in het oog kan blindheid tot gevolg hebben.

Kleding met brandharen moet je wassen op 60 °C. Als dit niet kan, was dan twee keer op 30 of 40 °C en spoel ze daarna nog een keer goed uit. De brandharen worden hierdoor zachter en makkelijker uitspoelbaar.

Zie voor meer informatie de blogpost Help, de eikenprocessierups is weer gesignaleerd!.

Teken

Gaan graag in lichaamsholten en -plooien zitten, zoals liesstreek, bilnaad, knieholten, oksels, haargrens. Brengen FSME en ziekte van Lyme over (zie pagina Parasieten en micro-organismen). Controleer elke dag holtes en plooien van het lichaam, de haargrens en buik. Te verwijderen met een tekentang binnen 24 uur om besmetting met Lyme te voorkomen. De techniek is eerst 360º draaien, dan trekken. Lucifers, boter en dergelijke worden afgeraden omdat de teek dan zijn maaginhoud leegt. FSME veroorzaakt hersenvliesontsteking en kan fataal verlopen. FSME wordt direct overgebracht na de beet met een besmette teek. De ziekte is sporadisch in Nederland gesignaleerd maar komt bijvoorbeeld al veel voor in Zuid-Duitsland, waar veel inwoners gevaccineerd zijn tegen FSME. In Nederland kan je je ook laten vaccineren bij de GGD.

Tseetseevlieg (Afrika)

Slaapziekte is een dodelijke ziekte die wordt overgebracht door de tseetseevlieg. De Oost-Afrikaanse variant van slaapziekte kan in enkele maanden fataal zijn, de westvariant is milder en de fatale afloop kan jaren duren. De ziekte is altijd dodelijk, je moet er tegen behandeld worden.

Slechts een klein percentage van de tseetsevliegen is besmettelijk. De tseetsevlieg is ongeveer twee keer zo groot als vliegen in Nederland: 0,5 tot 1,5 cm. Ze hebben in verhouding een grote kop. De vlieg lijkt langwerpig omdat de vleugels geheel over elkaar worden gevouwen. De steeksnuitnsteekt naar voren en bestaat uit drie delen. Tseetsevliegen komen in Afrika voor ten zuiden van de Sahara, met uitzondering van Namibië en Zuid-Afrika. De vliegen zitten vaak laag op vegetatie nabij water. In open terrein met weinig water en veel wind komen ze niet voor. Ze vliegen weinig maar kunnen kortstondig zeer snel vliegen om een prooi aan te vallen. Dit kunnen zowel mensen als dieren zijn.

Ziekteverloop
De beet is pijnlijk. Als je besmet bent, ontstaat er een zweer op de plaats van de beet. De ziekte begint met koorts en spierpijn. Zodra de parasiet de hersenen heeft bereikt begint het met verwardheid, uiteindelijk uitlopend in epileptische aanvallen, moeite met lopen en gevoelloze voeten en handen. Elke patiënt raakt uiteindelijk in een coma en sterft. Het enige medicijn tegen slaapziekte is slecht verkrijgbaar. Er is geen profilaxe.

Als reiziger kan je je beschermen door het gebruik van klamboes en insektwerende, bedekkende kleding. Deze kleding kan het beste neutraal van kleur zijn. De vlieg wordt aangetrokken door felle kleuren en donkere kleuren, metallic stof en in het bijzonder de kleuren blauw en zwart. Kaki en beige zijn geschikte kleuren.

Vermijd struiken. Check voor tseetseevliegen in auto’s, want ze reageren op beweging en stofwolken. Het is altijd verstandig om DEET te gebruiken tegen andere insecten maar het is niet bewezen dat het helpt tegen deze vliegen. Jaarlijks raken ongeveer 700 mensen besmet.

Pagina voor het laatst bijgewerkt: mei 2023