Als je deze pagina tijdens je reis moet bezoeken: sterkte! Voor jou deze quote van fietsreiziger Alastair Humphreys:

Lessons learned today: don’t make big decisions when tired, lonely, hungry, frightened, ill or at night.”

Kort samen te vatten als:

Never quit on a bad day.”

Je kunt meer vinden onder de pagina Risico’s en EHBO/Wilderness First Aid.

Inhoudsopgave

Bevriezing Blaren Diarree Fietsblessures Griep/verkoudheid Hoogteziekte Hyperthermie (oververhitting) Onderkoeling Slangenbeet

Sneeuwblindheid Spierkramp Spierpijn Uitdroging Verbranding Verkoudheid/griep Wondjes schoonmaken Wormen Zadelpijn Zonnebrand

Wondjes schoonmaken

Neem altijd wat Biotex mee. Bij het hiken loop je nog wel eens wondjes op die gaan zweren. Tien minuten in een lauwwarm Biotex-sopje of bedekken met schoon washandje met Biotex. Als je dit een paar keer doet is het risico op zweertjes, fijt, bloedvergiftiging en wondroos zo verdwenen. Daarna kun je je ondergoed/sokken er nog mee in de week zetten.

Hoogteziekte

Hoe ontstaat hoogteziekte?

Hoogteziekte treedt op wanneer het lichaam niet voldoende tijd heeft gehad om zich aan te kunnen passen aan een lagere zuurstofspanning in ijlere lucht op hoogte. Wanneer men snel en veel stijgt wordt de druk te snel lager, waardoor de concentratie van zuurstof in de longen vermindert. Men zou dus eigenlijk meer moeten ademen om voldoende zuurstof in het lichaam te krijgen. De oplossing is minder snel stijgen, waardoor het lichaam langzaam kan wennen aan de verminderde aanvoer van zuurstof.

Herkennen van hoogteziekte

Hoogteziekte is de algemene naam van een aandoening waar je mee te maken kunt krijgen zodra je hoger dan ongeveer 2500 meter komt. Hoogteziekte is er in verschillende soorten en stadia en het is dan ook belangrijk om het meteen te herkennen als het zich voordoet.

Je kunt hoogteziekte herkennen als zich de volgende symptomen openbaren bij het slachtoffer:

• Hoofdpijn (van een beetje tot ernstig)
• Misselijk of duizelig gevoel
• Rusteloosheid en verlies van eetlust
• Vochtophoping rond de handen, voeten of ogen
• Ademnood of onrustige ademhaling
• Bewusteloosheid of evenwichtsstoornissen (alleen bij ernstige hoogteziekte)

Uit het bovenstaande overzicht is duidelijk op te maken dat hoogteziekte vrij moeilijk is te herkennen. Vaak wordt het dan ook afgedaan als gewone vermoeidheid of een verhoogde vatbaarheid voor verkoudheid en hoofdpijn. Het is dus altijd belangrijk om deze symptomen te checken met de mogelijke aanwezigheid van hoogteziekte.

Hoogteziekte kan leiden tot hersenoedeem (hoofdpijn die niet reageert op pijnstillers, verminderde coördinatie, braken en hallucinaties) en longoedeem (kortademigheid ook in rust, pijn op de borst, droge hoest).

Lichte hoogteziekte

Het slachtoffer heeft een lichte hoofdpijn en is een beetje duizelig of misselijk. Ook een verminderde eetlust of slapeloosheid kan wijzen op een lichte vorm van hoogteziekte.

• Geef het slachtoffer de tijd om te rusten en zorg voor voldoende drinken
• Geef het slachtoffer pijnstillers tegen de hoofdpijn en laat het lichaam van het slachtoffer wennen aan de hoogte.

Matige hoogteziekte

Er is nu duidelijk sprake van zware hoofdpijn en het slachtoffer is naast misselijk en/of duizelig ook flink vermoeid (ook in rusttoestand). Tevens kunnen zich op verschillende plaatsen vochtophopingen hebben gevormd.

• De enige remedie tegen een dergelijke vorm van hoogteziekte is afdalen tot een veiligere hoogte (dus ruim onder de 2500 meter).

Ernstige hoogteziekte

Bij zware hoogteziekte kan het slachtoffer reeds bewusteloos zijn en in ieder geval zelf niet meer in staat zijn om af te dalen.

• Er dient dan ook zuurstof te worden toegediend om het lichaam van nieuwe energie te voorzien, waarna het slachtoffer direct naar een lager gelegen gebied vervoerd moet worden. Hierbij is het altijd noodzakelijk dat het bovenlichaam van het slachtoffer hoger blijft dan het onderlichaam. Dit omdat er zoveel mogelijk zuurstof naar de hersenen, de longen en het hart moet gaan.

Puntensysteem hoogteziekte

1	misselijkheid
1	verlies van eetlust
1	slapeloosheid*
1	duizeligheid
2	ernstige hoofdpijn
2	overgeven
3	ademtekort in rust
3	ernstige vermoeidheid
3	verminderde urineproductie

*) Sinds 2018 zijn slaapproblemen uit de definitie verwijderd. Er wordt tegenwoordig gewerkt met de Lake Louise AMS Scorekaart die hier erg op lijkt.

Hierbij geef je jezelf:

1. punt bij milde klachten,
2. punten bij matige klachten en
3. punten bij ernstige/invalidiserende klachten

op deze vier groepen:

• Hoofdpijn
• Maag/darmen (slechte eetlust, misselijkheid, braken)
• Vermoeidheid
• Duizeligheid/licht in het hoofd

Bij meer dan 5 punten is het advies niet verder te stijgen maar eerst te acclimatiseren.

Score

1-3	lichte hoogteziekte minder snel of niet meer stijgen.
4-6	matige hoogteziekte rusten tot symptonen weg zijn, zoniet: dalen tot beneden 2500 meter.
6->	ernstige hoogteziekte onmiddellijk afdalen!

Hoe hoger, hoe minder luchtdruk en zuurstof, heviger zonnestraling en drogere lucht. Gaat spelen vanaf 1000 meter hoogte.

Aanpassing duurt 2-3 dagen, echte aanpassing 2 weken.

Hoogteziekte kan dodelijk zijn! Door longoedeem krijg je een ophoping van vocht in de longen, waardoor je verdrinkt in je eigen lichaamsvocht (duikers kennen dit als second drowning). Symtonen: constante hoest, opgehoest slijm is roze, benauwdheid, kramp op borstbeen, paarsblauwe verkleuring van lippen en tong.

Bij hersenoedeem kunnen de hersenen niet meer goed werken door vochtophoping. Gevolg: verwardheid, hallucinaties, verminderd bewustzijn, dronken gedrag.

Op 2000 meter krijgt 1 op de 10 mensen al verschijnselen. Het risico op hoogteziekte wordt vergroot door:

• Snelle stijging, lichaam krijgt niet de tijd zich aan te passen aan lagere zuurstofdruk.
• Zware lichamelijke inspanning waardoor lichaam meer zuurstof nodig heeft.
• Vochtverlies door te weinig drinken of het gebruik van alcohol.
• Hart- en/of longaandoeningen (bijvoorbeeld door roken) waardoor zuurstofopname al verminderd is.

Bij acute hoogteziekte: 500 à 1000 meter dalen, 1 dag rust, daarna opnieuw stijgen.

Door beginnend hersenoedeem kunnen evenwichtsstoornissen ontstaan. Ook kan iemands gedragspatroon totaal veranderen.

Vanaf 1500 meter zit er al zoveel minder zuurstof in de lucht, dat je er eerst moet gaan slapen, zodat je lichaam zich aanpast.

Door hogere frequentie ademhaling om meer zuurstof binnen te krijgen, verlies je ook meer vocht.

Hoogte	Effect lichaam
>2000 m.	Hoogteziekte kan optreden
2500-3500	25% Kans op hoogteziekte in minder ernstige vorm
3500-5500	65% Kans op milde tot zeer ernstige hoogteziekte
>5500	Geen volledige aanpassing meer mogelijk. Lichaam takelt af in enkele weken tijd. Kans hoogteziekte 100%
>7000	Zone des doods, slechts enkele dagen overleven mogelijk
>9000	Geen leven mogelijk

Voorkomen

Richtlijn: als je je begeeft in gebieden tussen de 2500-4000 meter, slaap dan maximaal 500 meter hoger dan je locatie de vorige nacht.

Stijg niet verder bij klachten van hoogteziekte totdat deze zijn verdwenen. Daal bij ernstige klachten onmiddellijk af.

Medicatie: het vliegveld Cusco in Peru ligt op 3400 meter hoogte. Als dat je bestemming is, en je weet dat je gevoelig bent voor hoogteziekte, dan kan je een paar dagen van tevoren starten met een preventief medicijn tegen hoogteziekte: Diamox, werkzame stof: acetazolamide. Dit medicijn mag niet tegelijkertijd met Aspirine (acetylsalicylzuur) ingenomen worden. Diamox heeft vervelende bijwerkingen zoals tintelingen in lippen, voeten en vingers en je kan er overgevoelig voor zijn.

Diamox kan alleen voorgeschreven worden door een arts. Hou er rekening mee dat huisartsen weinig weten over hoogteziekte en reisziekten. Je kan voor een recept beter naar de GGD afdeling Reisvaccinaties.

Knoflook tegen hoogteziekte

Ga je trekken op grote hoogte en ben je bang last te krijgen van hoogteziekte? Eet elke morgen twee teentjes verse knolook (rauw). Je stinkt als geen ander, maar knoflook zorgt ervoor dat je rode bloedlichaampjes meer zuurstof opnemen. Sherpa’s geloven hier in maar er is alleen wetenschappelijk bewijs voor dat bestanddelen van knoflook in rode bloedcellen omgezet wordt tot zwavelwaterstof H₂S. Zwavelwaterstof ontspant de bloedvaten en verbetert op die manier de bloedcirculatie.

Ook de kooktijd wordt langer vanwege de verminderde zuurstof in de lucht. Dus je hebt meer brandstof nodig.

Slangenbeet

Voorkom een slangenbeet door je voet nooit neer te zetten op een plaats die je niet kunt zien (bijvoorbeeld als je over een boomstam heen stapt).

Behandelen: rustig blijven, beet schoonmaken, lichaamsdeel dat gebeten is lager houden dan het hart, natte koude doek op de plek houden, medische hulp inschakelen. Doe horloge/sieraden af (omdat het getroffen lichaamsdeel misschien opzwelt).

Wat je niet moet doen: snijden en zuigen, ijs er op doen, slachtoffer alcohol geven, tourniquet (kans op amputatie ledemaat).

De kans dat je wordt gebeten door een slang is (zeker in Europa) zeer klein. Een slang is namelijk zeer spaarzaam met diens gif en zal in nagenoeg alle gevallen liever gewoon er tussenuit sluipen/kruipen. Mocht het toch gebeuren, dan is het zaak om te proberen de slang te identificeren. Kleuren, patronen, vorm van de kop: allemaal zaken die kunnen helpen om te weten om welke slang het precies gaat. Op basis daarvan kan er dan eventueel tegengif worden toegediend in een ziekenhuis of door een dokter.

Over het al of niet gebruiken van een zuigpompje bij een slangebeet is veel controverse. Sommigen zeggen dat een dergelijk pompje standaard in de EHBO-doos moet zitten, anderen zeggen dat het allemaal kul is en je de wond beter gewoon kunt omwikkelen met een vochtige doek en dan professionele hulp moet zoeken. Zelf zou ik voor de laatste optie kiezen, maar voor de mensen die liever zelf aan de slag gaan is er voldoende informatie over het pompje te vinden op de site van Aspivenin.

Over het algemeen is de beste vorm van EHBO dat de beet in een stevig drukverband verpakt wordt en wat nog veel belangrijker is: laat de gebeten persoon zo rustig mogelijk blijven om de verspreiding van het gif in het lichaam zo minimaal mogelijk te houden.

Slangenbeten in Europa door bijvoorbeeld een adder zijn overigens zelden tot nooit dodelijk, in de tropen is het een heel ander verhaal natuurlijk. En denk er eens over na dat heel veel mensen gebeten worden in handen of armen: beten die dus ontstaan doordat mensen proberen de slang te pakken of anderzins te prikkelen. Rustig weglopen is in 99% van de ontmoetingen de beste remedie voor zowel slang als mens.

Adderbeet

Een adder bijt alleen in uiterste nood, want hij gebruikt het gif liever voor zijn eigen spijsvertering of voor het doden van een prooi. De beet van een adder is niet zo giftig als veel mensen denken. Het gif tast het bloedvaten- en lymfesysteem aan, maar voordat het gif het hart bereikt, is het vaak al afgebroken. Na een beet wordt alleen in uiterste noodzaak een adderserum gebruikt. Het kan gevaarlijk zijn, omdat veel mensen er allergisch voor zijn. Het middel is dan erger dan de kwaal.

Onderkoeling

Doodsoorzaak nummer één in de bergen is hypothermia. Signalen onder andere: ongecontroleerd bibberen (pas nog erger op als het bibberen stopt) en suffigheid. Komt voor als de lichaamstemperatuur onder de 35°C zakt. Als het lichaam geen energie meer heeft om de temperatuur stabiel te houden, stroomt er minder bloed naar de ledematen in een poging de vitale organen te beschermen.

Een Amerikaanse bergwijsheid is: cotton kills. Katoenen kleding blijft nat en is koud. Dit is levensgevaarlijk wegens onderkoelingsgevaar. Er vallen jaarlijks meer slachtoffers bij 10ºC dan bij vorst. De spijkerbroek hoort dus thuis te blijven. Draag in koude gebieden altijd warme, beschermende kleding en een muts.

De tweede oorzaak van onderkoeling is te weinig eten en drinken.

Herkennen: The Umbles-family is a mnemonic for remembering the early signs of hypothermia. The individual mumbles and grumbles (mental impairment), tumbles, stumbles and fumbles (physical impairment).

Als je duim en wijsvinger niet meer bij elkaar kunt brengen zijn je handen al onderkoeld.

Hoe gevaarlijk is koud water en wat zijn je kansen op overleven? Voor een gemiddelde volwassene in neopreen met isolerende onderkleding geldt:

Watertemperatuur in °C	Tijd tot overlijden
0	15 minuten
2,5	30 minuten
5	1 uur
10	3 uur
15	7 uur

Veel verdrinkingen vinden plaats op minder dan honderd meter van de kant en worden meestal veroorzaakt door onderkoeling.

Milde hypothermia behandel je door een schuilplaats te vinden of maken tegen weer en wind. Droog de huid af, verwijder natte kleding en trek meerere lagen isolerende kleding aan. Give the person high-calorie simple carbohydrate foods (e.g. candy, energy bars, gorp, trail mix) and lots of sugary fluids to drink. Warm drinks may feel good, but will not raise body temperature. Providing calories (fuel) tot the muscles (the furnace) permits shivering to continue, which is the most effective way for the body to generate internal heat and rewarm itself. Fluids are equally important to treat dehydration, which always accompanies hypothermia. Rehydration is complete when the urine is copious and almost clear in color. Resist the urge to use hot water bottles and heat packs; they add very little heat internally and can turn off the shivering mechanism by heating only the skin.

If you’re in the wilderness, build a fire. If you’re in a cabin or a vehicle, turn up the heat and let the victim shivers while you feed and hydrate him.

The best treatment, of course, is always prevention. If the temperature of the water or the air is less than 60 degrees Fahrenheit (15,5°C), a dry suit with insulating undergarments is your best protection. Munch your way down the river with trail mix or high carbohydrate energy bars, and drink at least two bottles of water.

Bron: Dr. Michael Jacobs, co-author of A Comprehensive Guide to Marine Medicine.

Hyperthermie (oververhitting)

Let op: oververhitting kan ook optreden bij lagere temperaturen. Een hitteberoerte kan ontstaan als de hartslag en lichaamstemperatuur te lang te hoog zijn. Oververhitting kan leiden tot hitte-uitputting en een hitteberoerte, soms met de dood tot gevolg.

Oorzaak: oververhitting en te weinig gedronken of alleen maar water drinken.

Symptonen: hoge koorts, droge mond, duizeligheid, spierkramp, licht gevoel in hoofd, concentratieverlies, buiten adem, vervormd gezicht en (bonkende) hoofdpijn, hevige vermoeidheid en overtollig zweten. In een later stadium kan iemand bleek zien, moeite hebben met ademhalen, juist stoppen met zweten en het bewustzijn verliezen.

Voorkomen: hyperthermie kan je voorkomen door veel te drinken en op het heetst van de dag rust te nemen. Je behandelt de aandoening door het lichaam te laten afkoelen: natte doeken, een lauw bad of afnemen met een natte spons van hoofd, nek en polsen helpt allemaal. Ook is het belangrijk om zo snel mogelijk vocht toe te dienen in de vorm van bouillon, O.R.S. of sportdrank.

Zonnebrand

Kajakkers, ligfietsers en zeilers zijn bijzonder gevoelig voor de zon. Ernstige verbranding kan leiden tot blaren en uitdroging. Een teveel aan zon kan een zonnesteek veroorzaken: je krijgt hoge koorts en gaat mogelijk ijlen. Neem de nodige voorzorgsmaatregelen: gebruik zonnebrand met een hoge beschermingsfactor, ook als het bewolkt is, en smeer je na het zwemmen opnieuw in. Draag altijd een hoed met een brede rand. Met lange mouwen bescherm je je armen tegen de zon.

In het geval van ernstige verbranding laat je het slachtoffer veel water dringen en probeer je hem met ijs of natte kompressen af toe koelen. Als dat niet helpt, zoek medische hulp. Als je veel en lang aan de zon bent blootgesteld, heb je een grotere kans op huidkanker.

Uitdroging

Uitdroging is het gevolg van zonnebrand, hyperthermie of overdreven inspanningen waarbij onvoldoende gedronken is. Om uitdroging te voorkomen moet je regelmatig veel drinken. Het absolute minimum is een halve liter per dag. Zodra je tekenen van uitdroging bemerkt, moet je veel water (liefst O.R.S.) drinken om de elektrolytenbalans te herstellen. Nierstenen zijn niet ongebruikelijk na langdurige uitdrogingsverschijnselen. In dat geval is medische hulp direct noodzakelijk.

Voorkom uitdroging door goed te drinken. Puur water is een prima dorstlesser, maar als er veel water tegelijk in de maag komt, wordt een groot deel direct doorgesluisd naar de blaas. Als je een licht gesuikerde drank neemt, zoals een sportdrank, aangelengd vruchtensap of thee met honing, wordt het vocht beter opgenomen in het bloed. De drank mag ook weer niet te zoet zijn, omdat je dan juist meer dorst krijgt.

Een koud biertje om de dorst te lessen is geen goed idee. Om de alcohol onschadelijk te maken, verbruikt het lichaam juist extra vocht, waardoor je sneller uitdroogt. Bovendien komt bier of wijn in combinatie met inspanning wat harder aan dan gewoonlijk.

Verbranding, kou en hitte behandelen

Er geldt een soort van algemene regel als het gaat om verbranding, bevriezing, etc.: probeer het slachtoffer terug naar normale lichaamstemperatuur te brengen met dezelfde snelheid als hij/zij is verbrand/onderkoeld is geraakt.

Enkele voorbeelden die heel duidelijk zijn: verbrandt iemand z’n vinger aan het kampvuur, dan gebeurt dat dus op een heel snelle wijze. De beste reactie is dan ook om meteen koud stromend water op de bewuste vinger(s) te doen om de pijn zo snel mogelijk te verminderen.

Tref je aan de andere kant iemand aan met bevroren vingers of tenen, opgelopen tijdens een (te) lange tocht in de sneeuw, dan is het juist niet goed om deze persoon direct bloot te stellen aan een straalkachel. Het slachtoffer zal je dat in dit geval ook vrij snel duidelijk maken, juist omdat het ‘ontdooien’ bijzonder pijnlijk is!

Weer een ander voorbeeld is iemand die bijvoorbeeld kopje onder is gegaan in een rivier met koud stromend smeltwater. Zo’n slachtoffer kun je het beste direct van alle natte kleren ontdoen en in een droge slaapzak of reddingsdeken stoppen. Wat ook goed helpt in een dergelijk geval is de lichaamswarmte van anderen of (als hij/zij eenmaal weer een beetje is bijgekomen) een warme kop soep.

Als je een slachtoffer vocht wilt toedienen (soep, thee, water in geval van hitteberoerte), zorg dan altijd dat deze niet te warm of te koud is. Lauwe thee of gewoon water op kamer-temperatuur werkt vaak het beste.

Bevriezing

Bevriezing ontstaat vaak door de combinatie koude, wind en nattigheid. Gevoelig voor bevriezing zijn:

• Vingers;
• tenen;
• neus;
• wangen;
• kin;
• oren.

Net als bij brandwonden heb je eerste-, tweede- en derdegraads verwondingen.

Eerste tekenen zijn tintelingen die overgaan in gevoelloosheid. Daarna koude, erg bleke huid. Na ontdooiing wordt de huid rood en kan er sprake zijn van vochtophoping.

Behandelen:

• Trek warme droge kleding aan, ga uit de kou;
• Stimuleer circulatie door beweging;
• Houd het aangedane lichaamsdeel tegen warmere lichaamsdelen, bijvoorbeeld tussen je bovenbenen of in je oksel;
• Warmwrijven kan letsel veroorzaken, dus doe dit niet.

Na circa een halfuur moet er weer gevoel in het lichaamsdeel komen. Gebeurt dit niet dan is er sprake van een tweede of derdegraads bevriezing en is medische hulp nodig.

Kenmerken tweedegraads bevriezing:

• blaarvorming met helder vocht

Derdegraads:

• blaren met bloed
• eventuele blauwe verkleuringen
• gaat over in zwarte verkleuring
• voelt hard aan

Ontdooi in lauwwarm water van maximaal 40 graden, langer dan een halfuur.

Sneeuwblindheid

Sneeuwblindheid of hoornvliesontsteking kan ontstaan door een te hoge concentratie UV-stralen tijdens de skivakantie. Wanneer de ogen worden blootgesteld aan een overvloed van ultraviolet licht kan het hoornvlies (het doorzichtige laagje op de oogbol) geïrriteerd raken. Het is eigenlijk een lichte verbranding. Bij sneeuwblindheid onstaat erosie aan het epitheel van het hoornvlies.

Deze pijnlijke en plotselinge aandoening treedt al na een paar uur op als je ogen zijn blootgesteld aan zonnestralen. Dat kan dus in de sneeuw maar ook op het water of in de woestijn ontstaan. Vooral het reflecteren van de straling op ijs, sneeuw of wateroppervlak kan het ontstaan van sneeuwblindheid doen ontstaan. Op grotere hoogte is er een grotere stralingsintensiteit.

Sneeuwblindheid is gemakkelijk te herkennen doordat je ogen gaan tranen, het licht je parten gaat spelen en de spieren van je oogleden ongewild gaan samentrekken.

Voorkomen
Het probleem is simpel te voorkomen: zorg er voor dat je in met sneeuw bedekte bergen altijd een geschikte zonnebril draagt (zie categorieën bij Uitrusting > Overige > Zonnebril). Zorg er ook voor dat je een zonnebril draagt wanneer de skipiste zwaar bewolkt is. UV-stralen dringen gemakkelijk door de wolken heen.

Verloop
De ernstige verschijnselen zullen meestal binnen de 12 tot 24 uur spontaan verdwijnen. Na 48 uur zijn bijna alle klachten verdwenen. Na een extreme blootstelling aan UV-straling is het mogelijk dat er enige weken klachten blijven van hoofdpijn en een geringe stoornis van het gezichtvermogen. Als therapie kan je het beste 1-2 dagen in het donker blijven en leg je koude kompressen op je ogen.

Blaren

Blaren alleen doorprikken bij pijn. Naald ontsmetten in blauwe vlam, pas op voor roetvorming. Doorprikken aan de voor- en achterkant in de looprichting. Moleskin of Compeed op plakken en er op laten zitten tot het er zelf afkomt. Met Leukoplast de randen van de Compeed extra vastzetten.

Rode-Kruismethode

Prik de blaar door met een gesteriliseerde naald en katoenen draad. Het draadje blijft dan achter in de blaar. Als er nieuw vocht in loopt, wordt dat meteen via het draadje afgevoerd. Eventueel kun je het draadje vooraf weken in jodium. Daarna plak je de blaar af.

Voorkomen

Blaren kun je voorkomen door bij de geringste irritatie op de plek meteen pleistertape te plakken. Voorkomen doe je met schoenen die niet te klein zijn (als je twijfelt tussen twee maten, neem dan nog een maat groter dan de grootste maat), talkpoeder en wrijving voorkomen met een pantykousje onder je wandelsokken tegen wrijving.

Griep en verkoudheid

Griep en verkoudheid lijken op elkaar maar worden veroorzaakt door verschillende virussen. Griep begint plotseling met koorts (temperatuur boven de 38ºC). Begint het met niezen, keelpijn, tranende ogen, dan is het waarschijnlijk een verkoudheid. Hierbij heb je verhoging (onder de 38ºC).

Kan je doorgaan met je reis of sporten, ligt aan de volgende zaken: bij koorts niet inspannen. Je loopt het risico dat de virusinfectie terechtkomt in de hartspier. Je lichaam heeft ook de energie nodig om te herstellen.

Geen koorts: doe de nek-check om te kijken of je met je verkoudheid kunt doortrainen:

• Ziekteverschijnselen zijn uitsluitend boven de nek gelokaliseerd: neusverkoudheid, oorpijn, keelpijn;
• Ziekteverschijnselen zijn (ook) onder de nek aanwezig: hoesten, kortademigheid, koorts (>38ºC), spierpijn in armen en benen, verhoogde hartslag in rust.

Als de ziekteverschijnselen ook onder de nek aanwezig zijn is het advies om je niet in te spannen. Het idee dat je met sporten de ziekte eruit zweet, is een fabel. Bij ziekteverschijnselen alleen boven de nek moet je de inspanning verminderen gedurende 2 à 3 dagen.

Sporten met klachten aan de onderste luchtwegen (hoesten, piepen, kortademigheid) kan leiden tot een ontsteking van de luchtwegen, zoals een longontsteking of een chronische bronchitis. Hoewel zeldzaam, kan sporten met koorts een infectie van de hartspier veroorzaken (myocarditis). Deze aandoening kan leiden tot hartbeschadiging met ernstig hartfalen en hartritmestoornissen.

Je weerstand tegen virusinfecties verbetert door dagelijks de volgende supplementen in te nemen:

• Probiotica die voldoen aan de NZVT-eisen, twee keer 65 ml Lactobacillis casei Shirota (o.a. in Yakult). Vermindert kans op infecties;
• Vitamine D3: 10-20 μg/400-800 IU per dag, rol bij goede spierfunctie, vermindering virale infecties;
• Quercitine: 1000 mg (flavonoid in groene tee), antivirale kwaliteiten;
• Zinksulfaat: 15 mg (remt de vermeerdering van virussen, verhoogd weerbaarheid tegen infecties).

Een griep of verkoudheid verbetert doorgaans binnen 5 à 7 dagen en na 10 à 14 dagen ben je er weer bovenop. (bron: Sportzorg).

Diarree

Verklein de kans op diarree door alleen gekookt drinkwater of flessewater te drinken waarvan de dop verzegeld is.

Bij de volgende zaken is onbetrouwbaar kraanwater gebruikt (om te wassen), dus vermijden: ijsblokjes, salade, rauwkost. Vlees, vis, melk en eieren kunnen veel ziekteverwekkers bevatten. Alleen eten indien goed gekookt of doorbakken. Rauwe eieren zitten verwerkt in mayonaise en hollandaise-saus. Warme maaltijden direct na de bereiding opeten. Vermijd schepijs, eet alleen fruit dat je zelf hebt geschild. Drink alleen gepasteuriseerde, gesteriliseerde of gekookte melk.

Blijf tijdens de dagen dat je diarree hebt goed drinken. Sportdrank en Coca-Cola bevatten te weinig natrium en kalium, met als gevolg dat het water minder wordt opgenomen. Ook is de osmolariteit van de sportdrank en van Coca-Cola hoger dan wenselijk, wat mogelijk leidt tot osmotische diarree (met verergering van de dehydratie). Je kan ook een zout-suikeroplossing (Oral Rehydration Solution, ORS) gebruiken, dat met betrouwbaar water gemengd moet worden.

ORS
De boodschap is dus dat bij dehydratie orale rehydratie-oplossingen (O.R.S.) gebruikt moeten worden. Overigens kunnen de ORS-achtige oplossingen wel zelf gemaakt worden als men geen zakjes ORS bij zich heeft. ORS bevat speciale suikers (glucose) en zouten die het lichaam nodig heeft om vocht op te nemen en vast te houden. Als je geen kant-en-klare ORS hebt kun je het zelf maken door 18 gram suiker (= 8 klontjes) en 3 gram keukenzout (= 1 theelepel) op te lossen in 1 liter drinkwater. Dit werkt bijna even goed als kant-en-klare ORS. Er zijn ook speciale lepeltjes te koop om suiker en zout af te wegen.

Een Oral Rehydration Salt-oplossing kan je zelf maken door 1 theelepel zout op te lossen in 1 liter water.

Als ORS zelf maken niet lukt kun je ook wat zout (één afgestreken theelepel per liter) aan een fles cola toevoegen. Dit klinkt misschien vies, maar werkt goed. Als je eerst een klein beetje suiker in de cola doet gaat de prik eruit.

Rijstepap is een ideale vorm: Kook 50 tot 60 gram rijst gaar (gewicht van de droge rijst) in 1 liter water. Voeg een kwart theelepel zout toe en doe er eventueel wat citroensap bij. Suiker hoeft men niet toe te voegen, want de rijst bevat voldoende koolhydraten.

Ook 250 ml fruitsap, gemengd met 750 ml gekookt water en dan nog een kwart theelepel zout (1 gram) geeft 1 liter ORS-achtige drank. Sportdrank kan wel genomen worden als er geen diarree is en als er nog geen sprake is van uitdroging. Meer zout innemen dan je verliest via zweten kan nooit je gezondheid tegoede komen.

Waarschuw altijd een arts als je naast de diarree ook hoge koorts hebt of wanneer je bloed of slijm bij de ontlasting ziet. Loperamide stopt diarree. Dit kan je gebruiken als je bijvoorbeeld een busreis moet maken.

Spierkramp

Zeer pijnlijk is het optreden van kramp in de spieren, veelal voorkomend in de kuit, de hamstring, of de quadriceps, maar in de armen komt het ook wel voor, vooral bij de tennis sport, hoe gaat dat in zijn werking, wat kan je er aan doen, of beter nog hoe kan je het voorkomen, want ook hier geldt voorkomen is beter als genezen.

Spierkramp is een toestand waarin een spier zich lineair samentrekt, waardoor er een hele grote interne druk ontstaat vanuit de spier, de spier wordt ook staal hard, de persoon die het treft, heeft erg veel pijn, denkt als het ware dat de spier eraf gescheurd wordt, en erger nog hij of zij kan er niets aan doen, veelal komt kramp voor door vocht tekort (zie ook Waterbehoefte), mensen in beweging transpireren, en dat vocht wordt ontrokken uit het lichaam, daardoor zal er een tekort ontstaan als men het niet voldoende aanvult, de spieren zijn op een gegeven moment dus helemaal droog, en dat geeft de kramp, natuurlijk kan je ook kramp krijgen wanneer iemand boven zijn kunnen gaat, de spier moet dan zoveel arbeid verrichten, hetgeen hij niet aankan, en op een gegeven moment denkt doe het zelf maar, naar een blessure periode is de opbouw ook erg belangrijk, anders kan er ook kramp optreden.

Wat te doen als er bij iemand kramp optreed, allereerst pak je de hele spier vast en probeert met zachte langzame trillingen hem weer in een ontspannende positie te krijgen, mocht dit niet werken is de tegengestelde rekmethode de volgende stap. Stel dat er kramp optreedt in de hamstrings, dan ga je de tegenovergestelde spier op spanning brengen, dit is in dit geval de quadriceps, hetgeen je doet door de hiel naar je billen te brengen. Deze positie moet je een tijdje vasthouden. Probeer wederom met trillingen de verkrampte spier ontspannen te krijgen, mocht dit niet werken dan moet je gewoon middels deze methode het blijven proberen.

Wanneer de spier uit de kramp situatie is, dan kan je een sederende massage toepassen, en absoluut geen stimulerende massage, het mag duidelijk zijn dat je nooit mag masseren als de spier nog verkrampt is, want daardoor loopt het persoon een groot risico om een ruptuur op te lopen, waardoor iemand heel lang niet meer kan sporten.

Spierpijn

Koffie helpt tegen spierpijn. Dit is tijdens een gedegen wetenschappelijk onderzoek aangetoond. Het werkt beter dan paracetamol.

Fietsblessures

Brandende, dode voeten

Over brandende, dode voeten heb ik een keer een blogpost geschreven. Uit de reacties van de lezers viel op te merken dat veel fietsers hiermee kampen. Veel mensen gaven tips om het probleem te verhelpen. Voor de een werkt het ander, voor de ander werkt het een.

Op de Fiets en Wandelbeurs 2015 zagen we een stand van Superfeet, die maken één type inlegzool, waarmee de hiel gefixeerd wordt in de goede stand, volgens hun theorie. Dus geen aparte zolen voor bijvoorbeeld platvoeten of hielspoor. De verschillende zolen die ze maken zijn voor verschillende soorten schoenen. De gele zijn voor fietsschoenen. De zolen knip je op maat, de oorspronkelijke binnenzool gebruik je daarvoor als mal. Het enige wat je moet weten voor de aanschaf van Superfeet inlegzolen is de maat (breedte) van je hiel. Verkooppunten kunnen dat voor je bepalen. Zo heeft Belle maat E en Dave maat G (is breder dan E). Groene zolen zijn voor wandelen, blauwe ook, maar voor schoenen waar de hogere groene zool niet inpast.

Je kan ook inlegzolen laten aanmeten bij een podoloog, podotherapeut of orthopedisch schoenmaker, afhankelijk van je ziektekostenverzekering krijg je daar (een deel van) het bedrag van terug.

Verder zijn genoemd:

• Grotere pedalen zoals Look Keo (met rode plaatjes), SPD-SL of Keywin pedal set (driepunts schoenplaatjes);
• Raceschoenen met carbon zool;
• Sokken met badstof zool;
• Fietssandalen;
• Bredere schoenen;
• Fietsschoenen van het merk Bont of Sidi;
• Pleister onder pijnlijke teen doorplakken als hangmatje;
• Andere pedalen dan SPD, zoals:
  • Time Atac of Z
• Toe-clips in plaats van clipless pedalen;
• Schoenplaatjes zover mogelijk naar achteren en naar buiten;
• Compressiekousen.

In de Nortwave Artic winterschoenen heb ik helemaal geen last meer van dode voeten. In mijn Shimano raceschoenen was dat ook al het geval maar kreeg ik door de kromming van de zool last van mijn middelste teen die hierdoor uit de kom gedrukt wordt. Daarmee begin je terug te verlangen naar alleen maar dat dode gevoel. Ik rij nog steeds met SPD en Dave met Eggbeaters.

Dode, tintelende voeten ontstaan door teveel druk op de voorvoet. Vooral mensen met vetkamerinsufficiëntie zijn er extra gevoelig voor. Een hogere trapfrequentie (minimaal 90 RPM) en dus lichter trappen is de eerste remedie. De oplossingen zijn erop gericht de druk te verdelen of te verplaatsen met grotere pedalen of hardere zolen. Mijn Bont-fietsschoenen draag ik zo los mogelijk. Overigens ziet een orthopedisch schoenmaker het liefst nog 1,5 cm voor je grote teen op de binnenzool. Dus koop je schoenen niet te klein, zoals de meeste mensen doen. Zie verder de Podologie Klachtenwijzer.

Fietsershand

Tintelende vingers wijzen op zenuwschade dus moet niet te lang genegeerd worden. De aandoening wordt veroorzaakt door druk op de zenuw nervus ulnaris. Zie deze blogpost met diverse oplossingen.

Pijn

Spierpijn, kniepijn, zadelpijn, achillespees, polsen, nek en schouders, hier kunnen fietsers allemaal last van krijgen. Er zijn twee soorten pijn: door overbelasting of door een ontsteking. Bij een ontsteking is er niet alleen functieverlies maar ook zwelling, roodheid en het voelt warmer aan. Als dit niet het geval is, is er sprake van overbelasting. Het advies is dan om rustiger aan te doen. Een lichter verzet, minder bagage, meer rustdagen of minder lange afstanden.

Een ligfietser kent alleen pijn in de knieën en achillespezen en dat is vaak op te lossen door de trapas een paar millimeter te verplaatsen. Achillespees en pijn aan de achterkant van de knie wijst op een trapafstand die te groot is. Geen ligfiets? Tegen zadelpijn werkt een hard leren zadel het beste. Dit zadel moet 500 kilometer ingefietst worden. Wacht ook niet te lang met vervangen, het is een slijtagedeel. Als je harder trapt, komt ook een deel van je gewicht op je voeten. Verder helpt het enorm om onverhard te rijden.

Zadelpijn

Het is belangrijk om te ontdekken wat voor een soort zadel voor jou het beste werkt. Een rond staand zadel of juist een plat zadel? Heb je zadelpijn, ga dan eerst eens controleren hoe breed je zitbotten zijn en hoe breed je zadel. Afstelling komt heel precies. Je kan het zadel horizontaal wat naar voren of achteren zetten, hoger of lager. Er zijn zelfs zadelpennen waardoor je je zadel nog wat verder naar achteren kunt zetten. Kijk ook naar of het voor jou fijn is de neus van het zadel wat naar beneden te zetten.

Een hard zadel is beter dan een zacht gelzadel. In een zacht zadel zak je weg waardoor een groter drukgebied ontstaat, op wekere delen. Dus kies voor een leren zadel (diverse merken) of bijvoorbeeld de rubberen Cambium-zadels van Brooks.

Verder is gebleken uit onderzoek dat je schaamhaar beter kunt trimmen dan scheren of harsen.

Zie deze blogposts:

• De quest voor een zadel;
• Brede weerbestendige zadels;
• Vulva en fiets, voor specifiek problemen die vrouwen kunnen ervaren.

Pagina voor het laatst bijgewerkt: mei 2023