Uittreksel van wat wij noteerden tijdens onze Wilderness First Aid training.

Inhoud

Allergische reactie Bewustzijn Blaren Bloedingen stelpen Brandwonden Breuken Doekverbanden EHBO-tas Interne bloeding Medicijnen

Mond-op-mond beademing Nekletsel/rugletsel Oververhitting Reanimeren Slachtoffer vervoeren Teken Tetanus Verslikken/stikken/benauwdheid Verzwikkingen en verstuikingen

Begin in noodsituaties met een tactical freeze: even stilstaan bij Mens-Methode-Materiaal. Dus wie doet wat, hoe en waarmee.

Treat first what kills first

cABCDE

Catastrofale bloeding	Duidelijk bloedverlies→ hoog volume
Airway and C-Spine	Controleren/vrijmaken luchtweg, nekletsel aanwezig?
Breathing	Controle ademhaling, herkennen en behandelen stoornissen
Circulation and bleeding control	Stelpen actief bloedverlies, behandelen van stoornissen in circulatie
Disabilities	Controlebewustzijn, herkennen en behandelen van stoornissen
Environment/exposure	Voorkomen van onderkoeling, uitgebreide amnese en uitvoeren van top-teen onderzoek

EHBO-tas

Stel je EHBO-tas samen met een basisvoorraad en vul deze daarna aan met hetgeen wat je nodig denkt te hebben op je reis. Zoals bijvoorbeeld malariapillen, schone spuiten of O.R.S.

Hoe zie je of iets steriel is of niet? Je hebt vier soorten verpakkingen.

• Niet verpakt en verpakt in plastic: niet steriel.
• Papier en plastic gecombineerd: steriel, plakt niet aan wond.
• Papier: steriel maar plakt aan wond.

Een goede website voor EHBO-spullen is evac.nl.

Breuken

Gebroken been stabiliseren
Hiervoor gebruik je drie driekante doeken, opgevouwen tot brede das. 

• Een boven de breuk;
• Onder de breuk;
• Achtje om de voeten.

Met behulp van een takje kan je dassen onder de enkel en knie door duwen. Daarna maak je een zaagbeweging om onder de knie uit te komen. Leg een opgerolde handdoek tussen de benen. Beweeg het gezonde been naar gebroken been.

Knopen in de dassen zitten tussen benen zodat ze niet op de huid drukken.

Trek gezonde been naar gebroken been. 

Praktischer: spalken met SAM-splint, die je op het niet-aangedane ledemaat modelleert.

Pleisters
Vervang pleisters dagelijks, zeker in warm, vochtig weer.

Doekverbanden

Doekverbanden en dasverbanden maak je van een driekante doek. Een driekante doek 3x opvouwen = brede das.

Met een driekante doek kunnen heel veel verschillende verbanden gemaakt worden. Bijvoorbeeld een schaatsverband bij een verzwikte enkel, zodat je ermee door kunt lopen.

Draagverband arm
Voor letsel aan de arm of het sleutelbeen kan je een mitella maken of een brede das, maar dit draagverband draagt het prettigste:

 

Op dezelfde manier waarop een hand verbonden kan worden, kan je ook een voet verbinden:

De handpalm verbind je met een dasverband:

Hoofdverbanden
Om hoofdverwondingen mee af te dekken.

Bij een bloeding aan de slaap kan een zogeheten postpakket doekverband aangebracht worden:

Oogverband
Wanneer er iets uitsteekt uit een oog kan je van een tweede doek een ‘donut’ maken, die je op het aangedane oog legt. Het is dan verstandig om het tweede oog ook af te dekken, omdat het aangedane oog meedraait met het goede oog. Deze bewegingen wil je voorkomen.

Beenverbanden
Met een schaatsverband kan iemand met een verstuikte enkel doorlopen. De voet wordt er haaks mee vastgezet.

Eerst onder de hak door naar achteren, dan kruisen op de voorkant en vervolgens onder de lussen doorhalen en vast strikken.

Bij een knieverband leg je de knoop aan de zijkant.

 

Verzwikkingen en verstuikingen

Koelen
Koelen van een verstuikte enkel doe je mét de schoen aan. Hiermee voorkom je dat de voet zo dik wordt dat de schoen niet meer aangaat.

Eigenlijk is koelen het lichaam tegengaan. De zwelling biedt ondersteuning en zorgt ervoor dat mensen het lichaamsdeel rustig houden. Je wil echter voorkomen dat iemand met een verrekte enkelband nog eens door de banden gaat want dan ontstaat een scheur.

Nekletsel/rugletsel

Met een nekkraag hoef je niet het hoofd de hele tijd vast te houden. Te maken van opgerolde krant in handdoek of SAM-splint.

Logrol
Een zogeheten logrol kan je maken met twee personen waarbij de armen elkaar kruisen en schouder, heup en onderbeen wordt vastgehouden. Een derde persoon kan de nek stabiliseren. Zo kan je met de vinger langs de ruggenwervel om te controleren op letsel. Eén hulpverlener: voelen.

Bewustzijn

Als iemand zelf een bekertje naar de mond kan brengen, mag ie drinken.

Een vaak voorkomende oorzaak van stikken is bij iemand die bewusteloos met het hoofd naar voren zit.

Met een kinlift maak je de ademweg vrij. Twee vingers achter de kaak onder de kin.

De pijnprikkel toedienen om diepe bewusteloosheid vast te stellen is afgeschaft. 

Blaren

Blaren niet links-rechts prikken maar onder-boven en met gaasje afplakken met leukoplast.

Reinigen met kamferspiritus. Blarenpleister vinden ze niks want als er weer een blaar onder ontstaat heb je een probleem.

Preventief tegen blaren: pleistertape van boven naar beneden, dakspangewijs, verschillende breedtes. Over de helft heen plannen.  Leukoplast stretcht, eventuele plooi met ronde schaar eraf knippen.

Met make-up kwast talkpoeder aanbrengen anders plakt pleister aan sok.

Knip de hoekjes rond, zie foto van gebruikt materiaal, heeft diverse benamingen zoals:

Fixomul, anti-allergische pleister, fixatiepleister, eilandpleister.

Steriliseren
Gereedschap steriliseren met alcohol, niet met vuur. Roet van vuur vervuilt het instrument.

Oververhitting

Oververhitting woestijn: maak doeken nat om water te sparen.  

Koelen doe je op plekken waar de grote aderen aan de oppervlakte liggen: nek, oksels, polsen, liezen, knieholten, enkels.

Een lichaamstemperatuur van 42 graden is levensbedreigend maar mensen reageren anders op temp. Voor sommigen is 37 graden al koorts. Let op elkaar dat iedereen eet en niet alleen drinkt. Je kan uitdrogen door alleen water te drinken.

Hittestuwing ontstaat als het slachtoffer diens warmte niet kwijt kan. Hitteuitputting komt door inspanning. Hittekramp is hier de voorloper van. Uiteindelijk kan het escaleren naar hitteberoerte. In het geval van een hitteberoerte moeten de hulpdiensten ingeschakeld worden.

Bij hittestuwing of -uitputting wordt water uitgebraakt maar O.R.S. of bouillon niet. Wat ook werkt is een drank van citroenen met zout om niet uit te drogen.

In alle gevallen moet het slachtoffer naar een koele plaats gebracht worden, overbodige kleding verwijderd, sportdrank drinken en liggen. Iemand met hittekramp kan het beste ook iets zouts eten en de spieren tegen de kramprichting in stretchen.

Verslikken/stikken/benauwdheid

Bij verslikking eerst vijf klappen tussen de schouderbladen, van onder naar boven. Wanneer dit niet werkt, voer je de Heimlichmanoeuvre uit.

Ga achter het slachtoffer staan met één been tussen diens benen. Leg je vuist net boven de navel van het slachtoffer. Leg je andere hand daarop en maak een explosieve rukbeweging naar binnen en boven. 

Bij omvangrijke personen met twee mensen uitoefenen of slachtoffer tegen muur zetten.

Bij zwangere voer je dit uit op de ribbenkast, handeling vergelijkbaar met reanimeren, leg hoofd opzij en de buik naar links  i.v.m. druk op de onderste ronde ader.

Benauwdheid kan ook komen door:

• een allergische reactie
• rook ingeademd: check neusharen bij vermoeden van brandwonden
• schoonmaakmiddellen als chloor en bleek
• astma

Maak een situatie-analyse.

Vraag mensen of ze medicijnen gebruiken en zoja niet welke maar waarvoor. Bijvoorbeeld bloedverdunners zijn erg gevaarlijk voor als er een wond is.

• Een gele huid wijst op problemen met de lever, kan door vergiftiging worden veroorzaakt.
• Rode vlekken en benauwd wijst op mogelijke allergie.
• Een rode streep richting het hart wijst op bloedvergiftiging.
• Roodheid rondom de wond wijst op wondroos, een infectie in de wond. Geef met balpen aan tot waar de roodheid zit, zodat gezien kan worden hoe zich dit uitbreid.

Allergische reactie

In geval van allergische reactie, geef het slachtoffer twee tabletten antihistamine (hooikoortstabletten). Kijk in de zakken van het slachtoffer of deze een Epipen bij zich heeft. Een Epipen werkt maar vijftien minuten. Officieel mag je geen Epipen toepassen als EHBO’er, deze zijn op recept. Druk een Epipen niet met duim erin. Als je het verkeerd om doet, dan zit de naald door je duim.

Brandwonden

Minimaal 10 minuten koelen, het liefst met wat lauw stromend water.  

Als haarvaten sluiten dan koelt het niet meer goed. Eventuele blaren ontstaan in seconden. 

Bloedingen stelpen

Een vrouwenlichaam bevat ongeveer 5 liter bloed, een man tot 7 liter.

Traumazwachtel
Een traumazwachtel of Israelisch verband breng je aan met sticker boven wond wond. Door plastic ding halen en de andere kant op aantrekken. Vervolgens zigzag kruislings aanbrengen. Kun je gebruiken voor een wond op elke plek op het lichaam. Zelfs nek of sleutelbeen.

Een traumazwachtel staat ook bekend als the emergency bandage of Israelisch verband.

Tourniquet
Tourniquet aanbrengen 5 tot 8 cm boven de wond of zo hoog mogelijk. Draai deze 2 tot 3 keer om. Zet de tijd erop. Geen schade als de tourniquet maximaal 1,5 tot 2 uur is aangebracht. Zit deze langer dan 6-8 uur, dan verliest het slachtoffer diens ledemaat. Je kan wel elke 1,5 uur wat bloed toelaten voor je deze weer afknelt. Dit is een afweging, afhankelijk van het bloedverlies.

Geen tourniquet? Een broekriem kan ikn nood gebruikt worden om het bloedverlies in elk geval te vertragen. Gebruik geen touw, scheur een t-shirt in repen. Een smalle das van een driekante doek met een halve knoop boven de wond aanbrengen. Vervolgens een haring of stokje erin, drie keer draaien en de knevel vastknopen met een platte knoop.

Indien een tourniquet niet mogelijk is: Stop de wond op met hydrofiel zwachtel terwijl je de ader dichthoudt. Eerst overtollig bloed uit de wond scheppen met twee vingers. Daarna wond volproppen. Vervolgens druk uitoefenen op wond. 

Op deze manier opstoppen van een wond heeft geen zin in de borst of buik, daar heb je kilometers verband voor nodig.

Bij een messteek in de milt of lever bloedt het slachtoffer dood. 

Voorkom opwinding, hierdoor gaat de bloeddruk omlaag.

Aspirine en Ibuprofen werken bloedverdunnend.

Organen
Organen nooit terugduwen in het lichaam. Houdt darmen nat. Eventueel wond wikkelen met huishoudfolie.

Een mes of iets dergelijks laat je in de wond zitten tot een arts het overneemt.

Slachtoffers liggen het liefst op de wond en dit is ook het beste.

Als een ring niet meer af kan, plak er dan ductape overheen zodat de beknelling niet zo smal als de ring wordt.

Verband kan ook vastgezet worden door de rol onder het verband door te steken.

Het hechten van een wond dient binnen zes uur gedaan te worden. Spoel de wonden met water en houdt de wondranden bij elkaar.

Een hydrocolloïdverband als DuoDERM neemt het wondvocht op en vervloeit tot een gel die contact maakt met de wondbodem. De hoeveelheid wondvocht dat een zo’n verband kan absorberen is afhankelijk van de dikte. Er zijn dikke verbanden zoals DuoDERM E en dunne zoals DuoDERM Extrathin. Als het verband vol is en gaat lekken moet het worden vervangen.

Ontstoken wond
Gebruik bij ontstekingen met gekookt water natgemaakt verband om de rommel uit de wond te trekken.

Ontsmettingsmiddelen zoals alcoholdoekjes zijn handig. Zij zijn bestemd om de huid rondom de wond te reinigen. Hibicet is het enige wondreinigingsmiddel dat ook in (brand)wonden gebruikt kan worden.

Interne bloeding

Een methode om te checken of er genoeg bloed rondstroomt is drie seconden in de vingertop duwen en daarna checken of de kleur weer terugkomt. Zoniet, dan kan dit wijzen op een interne bloeding en dat het slachtoffer in shock raakt.

Er kan zeven liter bloed in je buikholte: alle bloed van iemand.

Een leverbloeding kan wel een dag duren en dan barst het vlies. En dan is het opeens acuut.

Links zit de milt.

Mond-op-mondbeademing

Voel met wang of slachtoffer nog ademt, gedurende tien seconden. Als iemand ademt is er ook hartslag.

Kinlift: til het hoofd niet op met een hand onder de nek maar met twee vingers onder de kin en een hand op het voorhoofd.

• Kinlift en andere hand op het voorhoofd + neus dichtknijpen.
• Hoofd achterover buigen.
• Gedurende 1 seconde inblazen.
• Controleer of de borstkas omhoog komt.
• Mond en neus los, kijk of borstkas weer zakt. Adem niet de uitademingslucht in, kom zelf omhoog.
• Herhaal.

± 12 x per minuut beademen 
(= elke 5 seconden).

Niet teveel inblazen!

Reanimeren

Indien slachtoffer bewusteloos is: controleer de halspols gedurende 5-10 seconden (bij twijfel ook de andere kant). Als er ademhaling is, is er ook pols!

De polsslag wordt in Nederland bij EHBO niet toegepast maar wel voor het WFA-certificaat. Meten bij de pols met drie vingers.

Algoritme: 30 borstcompressies om 2 beademingen, onafhankelijk van of je het alleen doet of met zijn tweeën.

Geen pols:

• Start uitwendige hartmassage.
• Plaats handen op borstbeen (3 vingerbreedtes boven zwaardvormig aanhangsel),
• vingers van borstkas af (inhaken).
• Hand dichtst bij hoofd: onder.
• Druk met gestrekte armen.
• 80-100 x per minuut masseren,
• 4 à 5 cm borstbeen indrukken.

Met een of twee hulpverleners
30 x borstcompressies om 2 x beademen

Medicijnen

Neem naar het buitenland niet alleen het medicijnenrapport van de apotheek mee maar ook de recepten. Een begeleidend briefje van de huisarts in Engels is ook aan te raden.

Slachtoffer vervoeren

Leg het slachtoffer via het voeteneind op een brancard. Hou een hand onder de vastzetbanden. De langste mensen staan bij het hoofdeinde van de brancard. Sommige brancards hebben uitschuifbare handvatten. Draag de brancard met zes personen. Tel af en zet stappen gelijk.

Indien er geen brancard is maar een draagdoek dan moeten de banden aan onderkant zitten.

Teken

Een tekenkaart is niet te gebruiken tussen vingers.

Tetanus

Bij wonden is het risico op tetanus aanwezig, dit is een dodelijke infectie. Herhaal elke tien jaar je vaccinatie.

Zie voor meer informatie de pagina Medische problemen.

Pagina voor het laatst bijgewerkt: mei 2023