Dit is deel 3 van onze serie over het inbouwen van Rohloff-naven in onze Sonder Frontiers. Dit keer het ombouwproces in beeld.

In de eerste aflevering van deze serie gingen we voornamelijk in op het ‘waarom’ van een versnellingsnaaf, in de tweede op het ‘waar en wat’ en in deze derde aflevering komt het ‘hoe’ aan bod. Op ons verzoek maakte Marten Gerritsen van M-gineering foto’s van onze fietsen tijdens het ombouwproces van derailleur naar Rohloff-versnellingsnaaf. Marten beantwoordde tevens talloze gedetailleerde vragen van ons dus de technische informatie in dit artikel komt ook van hem.

Rohloff-naaf inspaken
Hier wordt de Rohloff in het achterwiel van Dave gespaakt. Dave heeft voor een zwarte Rohloff gekozen, Belle een rode. De Rohloff-naaf is standaard in drie kleuren verkrijgbaar: rood, zilver en zwart. Via Santos-dealers zijn ze beperkt verkrijgbaar in blauw, groen en oranje.

Wiel bouwen met Rohloff-naaf (foto: Marten Gerritsen)

Rohloff heeft een eigen remschijf met een extra groot gat voor het schakelmateriaal en vier bevestigingsbouten in plaats van de gebruikelijke zes. Het deel dat wijst naar half 7 op de foto hieronder is het ratelwieltje voor de externe schakelbox, een Rohbox van Gebla. Met een remschijf zit je altijd vast aan een externe schakelbox omdat de schijf anders de interne schakelkabels zou kunnen doorzagen of de balgjes laat smelten omdat de remschijf heet kan worden.

Momentarm
De momentarm is het deel dat wijst naar twee uur. Dit grijpt straks in de PM-bone die op de nokjes komt van onze schijfrem remklauw:

PM-asplaat (momentarm), Gebla Rohbox en Rohloff-remschijf (foto: Marten Gerritsen)

Op de volgende foto is de remklauw van onze mechanische Avid BB7-schijfrem gemonteerd op een speciale PM naar PM-bone. PM staat voor PostMount. Op de meeste moderne fietsen is dit de standaard hoe remklauwen op het frame worden gemonteerd. Heb je een IS (Internationale Standaard) montage, met de bouten aan de zijkant, dan bestaat hier ook een oplossing voor, bijvoorbeeld de OEM2-uitvoering met een Monkey Bone remklauw adapter.

Grotere remschijf
Door de montage van een postmount adapter is tevens een grotere remschijf nodig, anders zou de remklauw er niet meer goed op aansluiten. Standaard zat er achter een 160 millimeter remschijf op onze fietsen, de nieuwe van Rohloff is 180 millimeter.

PM-bone op frame en daarop onze BB7 remklauw (foto: Marten Gerritsen)

De Rohloff-naaf kan harder of langzamer draaien dan de as door zich daar tegen af te zetten. De as mag dus niet mee kunnen draaien. Omdat de Rohloff-naaf een veel lagere eerste versnelling heeft dan de meeste andere naafversnellingen, voldoet het niet om de as alleen vast te zetten op de uitvaleinden, die zijn niet sterk genoeg. De as moet daarom met een momentarm op het frame afsteunen. Bij het frame van de Sonder Frontier is de schijfrembevestiging daarvoor gebruikt.

PM-asplaat grijpt in PM-bone (half 3); zie ook positie Rohbox (6 uur)

Wanneer je kiest voor duimshifters, dan kunnen bestaande derailleurshifters hiervoor gemodificeerd worden. Dat is de oplossing waarvoor wij kozen. De externe schakelbox van Rohloff wordt hiervoor vervangen door een een exemplaar gemaakt door Gebla, de Rohbox. Andere oplossingen zijn kant-en-klare duimshifters voor Rohloff gemaakt door Cinq. Hun Shift:R Tour heeft zijn eigen externe schakelbox. Daarnaast zijn er nog wat andere oplossingen voor racesturen en drop bars, zoals een draaischakelaar van Gilles Berthoud. Zie het complete overzicht schakelopties op Cycling About van Alee Denham. Je kan tegenwoordig ook kiezen voor een elektrische schakeling van Rohloff.

Hier zie je de Gebla Rohbox nog ongemonteerd:

Gehbla Rohbox (foto: Marten Gerritsen)

Volgens Marten monteert een Rohbox makkelijker dan de Rohloff-schakelbox. Bij de Rohloff is het meer gepriegel met de juiste kabellengte meten en de afgeknipte kabel moet door een miniem gaatje gevoerd worden. Dat is dus meer werk dan bij de Rohbox als er een schakelkabel vervangen moet worden. Hier zie je de Robox gemonteerd zonder deksel:

Rohbox gemonteerd met veren in het groene vet

Als je de externe schakelbox moet verwijderen om bijvoorbeeld een kabel te vervangen, dan kan je hierna de de Rohbox gewoon terugplaatsen. Bij de Rohloff schakelbox moet de naaf en de greep in dezelfde versnelling staan. Een groot voordeel dus van de Rohbox dat je hier niet op hoeft te letten.

Aanpassing shifter
De SRAM X7 shifter op de operatietafel voor een eerste aanpassing volgens het boekje. Hiervoor wordt de pal gedemonteerd die de kabeltrommel op de indexposities voor de derailleur vastzet.

Modificatie X7 shifter (foto: Marten Gerritsen)

De Rohloff Speedhub heeft twee schakelkabels, één voor een kleiner en één voor een groter verzet schakelen. Deze kabels gaan voor duimschakelaars naar ieder een eigen kant van het stuur of komen samen uit bij een draaischakelaar.

Kabelloop Rohloff-schakelkabels onder onderbuis (foto: Marten Gerritsen)

De schakelkabels voor een Rohloff lopen naar de naaf aan de linkerkant van de fiets, dus de bestaande kabelloop binnendoor voor de derailleurschakelkabel kan niet hergebruikt worden voor een van de kabels want die loopt naar de rechterkant.

Kettingspanner
Aan de rechterkant van de naaf is een kettingspanner gemonteerd, die wat lijkt op een kleine achterderailleur. De ketting spannen is nodig omdat kettingen door slijtage uitrekken. Door spanning op de ketting te houden kan deze niet van het tandwiel afwippen als je bijvoorbeeld door een kuiltje rijdt. Er zijn diverse mogelijkheden om een ketting bij te spannen:

• door het achterwiel naar achteren te schuiven in horizontale schuifpadden (niet aanwezig op ons frame);
• door het voorblad met een bracket excenter naar voren te draaien;
• met een kettingspanner van Rohloff zoals in onderstaande foto. Er bestaan van deze kettingspanner twee versies, naast de standaard is er een DH-versie voor downhill. Die is sterker maar het nadeel van de DH kettingspanner is dat je deze moet demonteren om het wiel uit te kunnen nemen.

Kabels trekken naar de Rohbox externe schakelbox. Zie ook gat aan onderkant in staande achtervork voor doorvoer van de derailleurschakelkabel. (foto: Marten Gerritsen)

Nadeel van de optie om het achterwiel te schuiven is dat je frame ervoor geschikt moet zijn en dat het spatbord en de rem ook mee moeten schuiven. Nadeel van een bracket excenter is dat het stelbereik klein is, circa 12 millimeter. In veel brackets kan achteraf een Trickstuff Exzentrieker gemonteerd worden.

Nokjes
Marten boort hier gaten in het frame voor de kabelklemmetjes. Deze worden deels gecombineerd met mijn wens voor extra nokjes voor brandstoffles en fietsslot.

Gaten boren in frame

Marten kijkt op ons verzoek ook de spaakspanning van het voorwiel na. Dat was na ruim twee jaar nog helemaal in orde. Dit wiel was handgespaakt door Just Pedal nadat de originele velgen van Sonder scheuren vertoonden bij de spaakgaten.

Marten kijkt het voorwiel nog even na

Volgende week gaat onze laatste blogpost over het inbouwen van de Rohloff-naven over het fietsen en schakelen met een Rohloff-naaf en gaan we in op nieuwe inzichten opgedaan in praktijk. Zoals: waarom je altijd voor een zwarte of zilveren Rohloff moet kiezen en andere zaken.