Je wil er met je gravelbike op uit, je wilt lekker dynamisch rijden of auto’s en de drukte vermijden. Of je wil de natuur in. Er zijn legio goede redenen om met je fiets het asfalt te willen verlaten. Maar hoe vind je de gravelweggetjes en andere halfverharde paden? Daarover gaat dit artikel.

We zijn dol op gravelen. Lekker echt in de natuur fietsen zonder dat het zo technisch wordt dat je niet meer om je heen kunt kijken. Ook op zoek naar gravel? Gelukkig wordt fietsen over gravel steeds populairder. Hierdoor komen er steeds meer mogelijkheden om gravelroutes te vinden en zelf te maken. We hebben de diverse routeplanners getest. Hieruit blijkt dat is de ene planner toch meer een gravelrouteplanner is dan de andere…

Routeplanners

Om routes te vinden heb je routeplanners waar je zelf je routes kunt tekenen. In sommige routeplanners kan je ook de routes van anderen vinden en je eigen routes delen. Je kan er routes in gpx-formaat downloaden gemaakt door jezelf en anderen, zodat je ermee kunt navigeren in een navigatieapp op je telefoon of je gps-apparaat. We geven hier een aantal voorbeelden van de grootste en bekendste routeplanner.

Komoot

In Komoot moet je met je muis hangen boven de rode stippen op de kaart om te kunnen zien wat het is. De groene punten in de kaart zijn foto’s van de omgeving.

Het merkwaardige van Komoot is dat het niet langer het gravelsymbool toont op de kaart maar dat van toerfietsen, als je hebt aangeklikt dat je een gravelroute wil gaan maken. Het lijkt alsof of de data van gravel en toerfietsen een tijd geleden op een hoop zijn gegooid. Desondanks vinden we rond Hilversum nog steeds gravelpaden. Maar een rood punt op de kaart kan net zo goed een bezienswaardigheid zijn die niets met gravelen te maken heeft.

Wegtypes en ondergronden
Trekken we een route van A naar B in Komoot, dan blijkt deze nauwelijks te verschillen van de route gemaakt voor toerfietsen, wat je vooral goed kunt zien als we de wegtypes en ondergronden van de twee routes vergelijken. Het zien van die wegtypes en ondergronden is overigens een hele fijne feature van Komoot.

Pas als we kiezen voor ‘mountainbike’ worden wel de vele gravelpaden ten zuiden van Hilversum opgenomen in de route. Maar dan komen er ook technisch aangelegde mtb-paden in de route en dat willen we niet.

Vergelijkingstest
In een grote vergelijkingstest trekken we dezelfde route van een punt in Oslo naar een in Trondheim. We vragen zowel RouteYou als Komoot om een gravelroute. RouteYou stopt in die route 50,4 kilometer aan gravel, Komoot slechts 3,45 kilometer. Voor onverhard zijn de cijfers 279 km en 8,82 km. En dit over een afstand van ruim zeshonderd kilometer!

Wat fijn is van Komoot is dat je de waypoints later in een andere volgorde kan zetten als de route in de knoop raakt. Dat gebeurt bijvoorbeeld als de route een onlogische weg zoekt naar het volgende geplaatste waypoint.

We hebben al eens eerder een artikel geschreven hoe je gravelpaden vindt met Komoot, dus voor hoe die site en app werken, zie ons artikel Gravelpaadjes vinden met Komoot.

Gravelmap

Een volgende routeplanner speciaal voor het vinden van gravelpaden is Gravelmap.com. Op de site worden gravel segmenten en onverharde paden geel gemarkeerd weergegeven.

De site werkt redelijk eenvoudig voor wie bekend is met routes maken. Intekenen doe je door bovenaan op Add Route te tikken, een punt op de kaart te zetten en in stappen naar je doel te navigeren. In geel worden op de kaart de segmenten met gravel, dirt, singletrack, zand en keien weergegeven. Je kan filteren als je geen segmenten met zandpaden wil zien of geen keien bijvoorbeeld. Tussenstappen zetten tijdens het maken van de route zijn handig want die punten kan je later nog verslepen om een kleine aanpassing in de route te maken. Zonder vooraf geplaatste waypoints gaat dat niet (of het programma is niet intuïtief genoeg over hoe je extra routepunten kunt toevoegen).

Waypoints
Het zelf verslepen over gravelsegmenten is nodig want de planner lijkt gewoon de meest logische korte weg voor een fietser te volgen als je alleen een begin- of eindpunt neerzet. Met Ctrl+klikken kan je extra waypoints toevoegen aan het eindpunt van de route of tussenstappen verwijderen. Neemt de route een onlogische omweg naar het volgende geplaatste waypoint, dan kan je onderaan op Undo klikken.

Een account aanmaken op Gravelmap is eenvoudig en je kan hier gemaakte routes opslaan en exporteren als GPX. Het jammere is dat als je aan het tekenen bent, de gele segmenten fletser getoond worden, waardoor ze wat minder goed zichtbaar zijn.

Gpx-routes
Je kan in de site bestaande gpx-routes importeren. Omdat iedereen routes kan toevoegen kan het zijn dat segmenten ten onrechte worden aangemerkt als gravel of dirt road. Maar als we onze eigen omgeving checken zien we dat alle half- en onverharde fiets(bare)paden correct zijn ingetekend.

Je kan routes zoeken per regio, voor Nederland is dat op provincie. Hier zit wel een foutje in, een van de Nederlandse provincies is Nordrhein-Westfalen en Overijssel staat niet onder Nederland maar onder Niederlande. Leuke extra van Gravelmap zijn de geüploade foto’s van paden waar je een thumbnail van ziet op de kaart.

Lange routes
Gravelmap is kennelijk niet geschikt voor het tekenen van lange routes. Als we als test een route te maken van Oslo naar Trondheim wordt een lijn getekend die wel een paar zigzagjes vertoond maar niet de wegen of paden volgt. Dit levert dus een onbruikbare route op. Een tweede poging in een ander browser gaf hetzelfde teleurstellende resultaat.

Ride With GPS

RideWithGPS laat aan een onderbroken rode lijn zien welke delen van de route over onverharde wegen gaat. Hoe het werkt met de surface types in RWGPS vind je in een uitgebreid artikel. Bij het route tekenen zie je pas nadat je een route hebt getekend of deze verhard is of niet. Met tekenen is het dus niet makkelijk om gravelsegmenten te vinden.

Je kunt onverharde routes gemaakt door anderen vinden door bovenaan op ‘Zoeken’ te klikken en dan bij de filtermogelijkheden de opties ‘Grotendeels onverhard’ en ‘Onverhard’ aan te vinken. Je kunt routes zoeken in een bepaalde regio.

Je kunt zelf gpx-routes uploaden via je dashboard. Je hebt ook de mogelijkheid om routes te delen. Ride With GPS geeft altijd een mooi hoogteprofiel aan op de pagina onder de kaart.

Verhard of niet
In Ride With GPS kan je verschillende kaarten gebruiken. Je ziet het beste op de ESRI Topo-kaart of een weg verhard is of niet. Je moet hiervoor wel behoorlijk inzoomen. De gevonden weg moet je vervolgens vergelijken op de OSM Fietskaart om te zien of het een fietspad is of niet. Op de standaard RWGPS kaart worden wandelpaden in groen weergegeven, fietspaden in blauw en straten en verharde fietspaden in wit. Je kunt echter niet zien wat voor ondergrond de wegen hebben. Zie voor meer info map styles.

Voor het zelf creëren van gravelroutes vinden we deze planner ongeschikt. Je kan namelijk niet automatisch gravelroutes plannen en je kan geen gravelsegmenten herkennen op de verschillende kaarten. Pas nadat je iets getekend hebt, zie je of een weg onverhard is of niet. Je kunt wel gravelroutes gemaakt door anderen vinden, die geüpload zijn naar Ride With GPS.

CXBerlin

Echt makkelijk gravel herkennen doe je op de kaart van CXBerlin. De kaart start altijd in het hartje van Berlijn. Dat is beter dan RideWithGPS, dat start met een blauwe vlak, dat bij uitzoomen de Oostzee blijkt te zijn. Even slepen dus naar het gebied waar je een route wil tekenen. Daarna is het een kwestie van een beginpunt op de kaart zetten en een eindpunt en wordt de route snel tussen die twee punten berekend. Als je het eindpunt hebt geprikt op de kaart moet je even op escape drukken, daarna is je muis los van de route en kan je aanpassingen maken.

Je ziet aan duidelijke rode lijnen op de kaart waar de gravelsegmenten zijn. Die zie je ook als je flink bent uitgezoomd, daarom is dit een makkelijkere site om lange tochten mee te maken. Plus, als je alleen een start- en eindpunt intekent, neemt deze routeplanner al meteen zoveel mogelijk gravel mee zonder giga grote onlogische omwegen te maken.

Je kan de routelijn oppakken en verslepen zodat de gemaakte route nog even een omweggetje maakt over een extra gravelsegment. Door erop te klikken is zo’n tussenpunt ook weer te verslepen of te verwijderen.

Gravelsegmenten
In principe wordt al een zo effectief mogelijke route over zoveel mogelijk gravelsegmenten gemaakt tussen begin en eindpunt. Op CXBerlin kan je routes importeren, tekenen en exporteren maar niet opslaan op een eigen profiel. We vinden dit zelf een van de beste gravelrouteplanners. Het is gratis, alle segmenten staan erop, campings staan ook op de kaart, je kan de planner zijn werk laten doen én er zijn drie alternatieven op te vragen van de originele route.

Maken we in CXB een route van Oslo naar Trondheim, dan is dit de meest wilde route, met de meeste hoogtemeters en Komoot geeft maar liefst acht waarschuwingen voor een zeer steile helling waarbij je mogelijk van je fiets moet afstappen.

RouteYou

Meteen een kant-en-klare gravelroute van A naar B maak je op RouteYou. Nadat je a en b hebt aanklikt op de kaart of ingevoerd in de velden heb je vier gravelopties: wintergeschikt/zomergeschikt en mooiste/kortste. Hierdoor kan je heel snel vier verschillende gravelroutes maken. Op de kaart zelf zie je niet waar de gravelsegmenten zitten maar je ziet dat de routes zoveel mogelijk gravel opnemen via de opties, als je bekend bent in het gebied.

Tevens kan je op RouteYou door anderen gemaakte en gedeelde routes vinden. Je kan specifiek zoeken op gravelroutes.

Je hebt een inlogaccount nodig om de route te downloaden. De site heeft twee soorten abonnementen maar met een vrij account kan je routes zoeken en plannen. Let wel op dat je het vinkje voor een gratis uitprobeermaand uitzet bij het aanmaken van account als je (nog) geen abonnement wilt. Dit is een hele mooie site. De beste van allemaal voor het maken van gravelroutes.

Strava

Ook op Strava kan je gravelritten plannen. Om routes te kunnen maken op Strava heb je wel een abonnement nodig. Wanneer we een gravelrit plannen van Oslo naar Trondheim maakt Strava een kortere route dan andere planners en met minder hoogtemeters. Volgens Strava’s eigen opgave is 49 procent van de route onverhard. Exporteren we de route als gpx en importeren we de route in Komoot, dan komt Komoot op 142 kilometer onverhard en 34,2 kilometer gravel. Dat is een stuk beter dan hoe Komoot het er zelf van afbrengt maar RouteYou en CX Berlin maken interessantere routes voor wie op zoek is naar onverharde – en gravelwegen.

MapMyRide

Op MapMyRide moet je een account aanmaken om routes te kunnen maken. We hebben meerdere pogingen gedaan in twee verschillende browsers maar het is ons niet gelukt om op een iMac een account aan te maken bij MapMyRide. Ik had geen zin de Windows-laptop van mijn werk op te graven onder de stapels papier op mijn bureau. Als het al zo begint op een website, dan is het jammer voor de maker, maar je hebt nu eenmaal concurrentie.

Naviki

Naviki heeft geen optie voor gravelroutes, wel een voor mountainbikeroutes. Van Oslo naar Trondheim krijgt de door deze app gemaakte mountainbikeroute 11770 hoogtemeters, elf waarschuwingen voor steil terrein en 274 kilometer singletrack, 5,13 kilometer gravel en 387 kilometer onverhard.

Open Fiets Map

Open Fiets Map is niet te gebruiken via een site. Je moet een kaart downloaden van de site Open Fiets Map en gebruiken in Garmin Basecamp. Op de kaart is duidelijk te zien welke wegen onverhard en halfverhard zijn. Zie de legenda voor uitleg. Het installeren en updaten van de kaart in Basecamp is iedere keer weer een uitzoekklusje van hoe je dat ook alweer moet doen omdat je het maar een keer per jaar hoeft te doen. Op de site kan je ook kaarten voor je gps-apparaat downloaden. Onze tip is: zet die op een SD-kaart want wanneer je Garmin gps vastloopt, kan je de SD-kaart nog overplanten in een nieuw toestel. Door niet het interne geheugen van je apparaat te gebruiken loop je daar ook minder kans op.

Je kan met Basecamp met Open Fiets Map niet automatisch een gravelroute van A naar B plannen, je zult een fietsroute moeten trekken op de kaart en vervolgens aanpassingen doen zodat zoveel mogelijk half- en onverharde wegen worden opgenomen in de route. Hiervoor moet je behoorlijk inzoomen en heb je vele uren werk aan het maken van een vakantieroute. Daarom kan je wel gravelroutes maken met deze applicatie als je de legenda van OFM goed kent maar is het niet specifiek een gravelrouteplanner.

Test: gravelroutes vergeleken

Vergelijken we in de planners de routes van Oslo naar Trondheim, dan valt op dat alle planners een compleet andere route hebben getekend. Dit is zichtbaar op onderstaande kaart.

Grasgroen op de kaart is de Eurovelo 3-route. En magenta is de pelgrimsroute Olavspad. De overige kleuren op de kaart corresponderen met de routeplanners in de tabel:

	RouteYou	Strava	Komoot	CXB
Afstand (km)	618	530	486	568
Hoogtemeters (m)	8230	7395	4130	10570
Onverhard (km)	279	142	9	307
Gravel (km)	50	34	3	53
Single track (km)	28	21	1	122

We vergelijken alle routes in Komoot, omdat die een mooi overzicht geeft van wegtypes, ondergronden en eventuele obstakels in de route. Onze conclusie is dat RouteYou de beste gravelroute heeft gemaakt. Bikepackers worden waarschijnlijk heel blij van de variant van CX Berlin met meer hoogtemeters, single track en steile wegen. Strava is een goede derde met een wat tammere gravelroute. Het maken van routes met Strava vereist echter een abonnement. Komoot maakt niet zelf een gravelroute tussen een punt A en B. Je zult de fietsroute moeten nalopen, kijken welke highlights gravel zijn en die handmatig moeten toevoegen. Er zijn geen gravelhighlights tussen Oslo en Trondheim volgens de kaart van Komoot.

Kant-en-klare routes

Er zijn sites die routes en toertochten aanbieden maar waar je zelf geen routes kunt maken. Ideaal voor als je geen zin hebt om zelf routes te (leren) maken. Vaak is het aanbod aan routes op dit soort sites beperkt (een paar uitzonderingen daargelaten) en zijn de routes op plekken niet bij jou in de buurt. Als je op dit soort sites al een eigen route kunt aanbieden, dan beoordeelt een redactie of deze op de site wordt gepubliceerd. Enkele voorbeelden:

Bikepacking.com

Bikepacking.com publiceert diverse soorten routes, waaronder gravelroutes. Ook in Nederland en België. Zoals de Heuvelland Explorer dat start op station Maastricht, A-cross the 2 (Act 2) en The Ardennes arbalete. De routes worden embedded vanuit Ride With GPS en zijn te downloaden als gpx-files.

Er staan 126 gravelroutes op de site en nog veel meer dirt road routes.

Cobbles Cycling

Op Cobbles kan je zowel toertochten als routes vinden. Deze site heeft een aantal artikelen over routes. De routes zelf zijn op Komoot gepubliceerd, dit doen meer sites, ook bijvoorbeeld Gravelritten en Grit! Er zijn zowel gravel-, wielren als mtb-routes te vinden. Het aanbod is groot.

Fietssport

Fietssport is een site van de NTFU, de Nederlandse Toer Fiets Unie. Hier kan je routes vinden en filteren op bijvoorbeeld ‘gravelbike’ of ‘mountainbike’. Er staan 23 gravelroutes op de site. De pagina’s met info over de routes zijn voorzien van een mooi kaartje en hoogteprofiel. Schitterend vormgegeven site. De routes zijn te downloaden als gpx-file. Je hoeft geen lid te zijn maar je moet hiervoor wel een inlogaccount aanmaken. Op de site kun je ook toertochten vinden, dus fietsen in groepsverband, en een wielerclub bij jou in de buurt.

Gravelritten

Een site vol met gravelroutes is Gravelritten. Hoeveel? Veel! De routes staan tussen het overige nieuws met bijvoorbeeld gear reviews. Zoeken gaat het beste door in het menu te kiezen voor Categorieën en dan de provincie of land te kiezen om de routes daar te bekijken. Er zijn meerdaagse bikepacking ritten en eendaagse routes. Thuis kan je je alvast verlekkeren aan de foto’s van de paden. Sowieso een site om goed in de gaten te houden want af en toe worden er limited edition mooi vormgegeven fietsartikelen te koop aangeboden.

Gravelrides

Van Gravelrides.cc kan je routes downloaden maar een lidmaatschap is vereist en dat kost minimaal 25 euro per jaar. Dan ben je wel meteen lid van een club die evenementen organiseert als bikepackingweekenden, cursussen en social rides. Het is ons onbekend hoeveel routes er worden aangeboden, dit kan je pas zien als je abonnee bent.

Grit!

Grit! Gravel with Grinta! is een site voor gravelliefhebbers van het Vlaamse tijdschrift Grinta! Hierop zijn op dit moment een elftal gravelritten te downloaden, in lengte variërend tussen 64 en 226 kilometer. Er staan leuke routes tussen. Wat dacht je van een offroad alternatief voor de Ronde van Vlaanderen? Je start in het Centrum Ronde van Vlaanderen op de markt van Oudenaarde. Uiteraard beklim je de Koppenberg maar dan via landweggetjes op de noordelijke flank. Een zware gravelrit van 142 kilometer, die je natuurlijk ook in tweeën kunt hakken. De routes worden getoond in Komoot op de site.

Wikiloc

Last but not least. Op Wikiloc kan je vele duizenden gravelroutes wereldwijd vinden in de speciale categorie voor gravelbikeroutes. Tevens zijn er routes voor bikepacking. De routes zijn te bekijken op vijf verschillende kaarten en zijn voorzien van een hoogteprofiel.

Je kunt voor een duizelingwekkend aantal sporten hier routes vinden. Ben je uitgekeken op gravelen, dan vind je hier ook routes voor onder andere kajakken, deltavliegen en sleeën met honden. Of ga je liever paragliden, spelunken of zwemmen? Zie het overzicht landen en activiteiten.