Dit is deel 4 van ons reisverslag van onze fietstocht over de R1 Europaradweg van Arnhem naar Berlijn. We begonnen bij onze voordeur in Almere en fietsten in drie weken naar Berlijn. In dit laatste deel ons verslag van de reis door de Duitse deelstaten Brandenburg en Berlijn en de terugreis per ICE.

Vind de andere reisverhalen via de tag #R1 of het overzichtsartikel Fietsen naar Berlijn via de R1.

Brandenburg en Berlijn

In dit deel fietsen we van Lutherstadt Wittenberg naar Berlijn en rijden we met de trein weer naar Nederland.

Donderdag 16 juni 2022

Lutherstadt Wittenberg → Brück

Nadat we een dagje in Lutherstadt Wittenberg ons hadden verdiept in reformator Luther en zijn 95 stellingen (thans in Latijn op bronzen deur van de Slotkerk) zijn we weer op onze bepakte fietsen gestapt. In de ontbijtzaal van het Luther-hotel zaten meerdere mensen te snuiten, snotteren en hoesten dus we hopen dat we maar niets hebben opgepikt. Meestal niet handig op een fietsvakantie.

Schaduw
Vandaag hadden we een lekkere wind uit koelere hoek (NW). Gelukkig veel schaduw op de route. Het schoot vandaag heel snel op. Hoewel het fietsen lekker ging vandaag, kregen we allebei last van onze Ben Nevis-knie (tractus iliotibialis frictie syndroom – ooit allebei voor het eerst ervaren tijdens afdaling van de Ben Nevis, vandaar onze bijnaam).

Gedurende de rit zagen we vooral veel gele en groene arenvelden en naalbomen. We hebben het natuurpark Hoher Fläming doorkruist. Met de entree van Hoher Fläming zaten we ook in de deelstaat Brandenburg. De naaldbomen in dit natuurpark zijn kaarsrecht en het zijn er zoveel, dat je door de vele stammen niet ver kunt kijken. Beetje een claustrofobische ervaring. Vanuit elke hoek zag je alleen maar boomstammen. De onderbegroeing was erg eenzijdig, alleen een soort helmgras.

We stopten even om naar een specht te luisteren en ‘m hopelijk te zien. Het gravel knisperde zo hard onder de banden, dat het ’t meeste vogelgeluid overstemt. Waarschijnlijk was die specht daardoor ook al een stukje verderop gaan zitten want we zagen ‘m niet.

Als we het bos weer uit zijn, zijn de uitzichten over de glooiende velden niet te vatten in foto’s. Zo groots en wijds. Aan de rand van het bos zagen we nog een bijzonder vogeltje, formaat en kleur geel als een koolmees maar dan zonder stropdas, een verkuif zo groot als ‘t koppie en groenige vleugeltjes. Ik kon het online niet vinden maar volgens reacties op Twitter was het waarschijnlijk een kuifmees. Die beschrijving klopt wel met waar dit vogeltje zich graag ophoudt.

Weinig andere fietsers tegengekomen vandaag. We werden alleen ingehaald door twee e-bikers en we hadden enkele tegenliggers. We zijn er bijna. Morgen nog veertig kilometer naar Potsdam en daarna nog maar dertig naar Berlijn. Het gaat opeens heel snel.

This Is Food
Weer geluncht met een fles This Is Food en een broodje bij de Edeka. Van de mensen die daar boodschappen kwamen doen, werden we beiden depressief. De mensen zien er hier slecht uit, met ver uitgegroeide kleuringen in het haar, slecht gekleed en we zien veel overgewicht.

Helaas weer geen camping kunnen vinden. Er zou er een zijn bij een vliegclub maar de online informatie was weer uiterst vaag en de telefoon werd niet opgenomen. Dan nemen we niet het risico de extra kilometers te rijden naar iets dat er misschien niet is. De natuur is hier zo kurkdroog dat we wildkamperen niet verantwoordelijk vonden. De grond leek wel gemaakt van droogbloemen. (Toevallig brak er een dag later in dit gebied een grote bosbrand uit – wij hebben nog ons best gedaan om het nat te houden maar het heet waarschijnlijk niet voor niets Brandenburg).

Hotelkamer
Nu we het over droogbloemen hebben, deze staan op onze hotelkamer in Brück. Samen met een schrootjeswand en een fotowand is het retro jaren ’70 stijl. We vinden de kamer leuk, het heeft tenminste karakter en lijkt daardoor niet op een kamer in een instelling, zoals in Lutherstadt Wittenberg en andere hotels die we onderweg tegenkwamen. De fietsen staan hier veilig in de garage. Op het menu staat ook nog Soljankasoep, dus we zijn helemaal blij. De eigenaars zijn heel vriendelijk.

Hotel Schützenhaus hebben we weer gevonden door te kijken naar de waypoints op de kaart in Pocket Earth, waar we mee navigeren, want volgens Booking.com waren er geen (beschikbare) hotels in Brück. Dat is vreemd, want het hotel is wel te vinden op deze boekingssite maar dan uitverkocht op Booking.com. Als we hotels zelf benaderen, vinden we tenminste hotels die nog een normale prijs voor een kamer hanteren. ‘Normaal’ vinden wij prijzen rond de 80 euro.

Vrijdag 17 juni 2022

Brück → Potsdam

We fietsen vandaag eerst door een naaldbos met een militair oefenterrein. Even denken we dat we te ver naar het oosten zijn doorgefietst als we de naam zien van deze Truppenübungsplatz Lehnin. Maar Lehnin blijkt gelukkig te verwijzen naar een plaatsje in de buurt.

Daarna komen we via het prachtige merengebied in Potsdam. Die veertig kilometer vielen ons zwaar. Dat zat zo. We gingen lunchen bij een terras aan het water en zagen op de kaart een ‘bowl’ Erdbeer. Wij denken: we krijgen een schaal aardbeien met joghurt of slagroom. Het bleek echter een cocktail van wijn met aardbeien. Fietsen in de warmte de heuveltjes op ging daarna heel zwaar. Zo werd het toch nog een beetje een uitdaging.

Aangekomen in Potsdam checkten we in bij het NH-hotel waar we een van de receptionisten erg onbeschoft vonden. Zij had ons buiten getoond waar we de fietsen konden stallen als we maar nicht dit, nicht dat en moeilijk moeilijk. Het kwam er eigenlijk op neer dat we de fietsen nergens neer mochten zetten. Eenmaal binnen vraagt de andere receptionist aan ons of we een parkeerkaart nodig hebben. Voordat we zelf kunnen antwoorden reageert de eerste receptionist naar haar collega waar we bij staan dat ‘die mensen’ met de fietsen zijn. Hallo? We staan hier voor je neus!

Hoewel het hotel weer niet goedkoop is en verder tip-top in orde is, zijn er weer geen koffie- en theegelegenheden op de kamer. We komen dit vaak tegen in Duitsland. Een dompelaar meenemen zou handig zijn. De kamer, het bed, de badkamer, alles is prachtig afgewerkt maar het is wel zo’n kamer waar je maar net een kofferbreedte rondom het bed hebt. Niet voor de eerste keer ontbreekt er iets als een douchescherm bij het bad waardoor douchen zonder een waterballet te veroorzaken weer een uitdaging is.

Alle hotels die we via Booking.com vonden waren weer over de tweehonderd euro per nacht. We verdenken de app ervan dat deze ziet dat je in de buurt bent en je dan dit soort keuzes voorschotelt omdat je echt op zoek bent. Kijken we nu vanuit huis, dan zien we opeens veel meer goedkope opties, ook als je probeert te boeken voor overmorgen.

Stadsmens
We zitten met onze kamer aan de achterkant van het hotel, waar mensen op de volle terassen zitten. De overgang van vakantiefietser, die vooral de hele dag in de natuur is, naar stadsmens wordt ingeleid.

Potsdam is heel gezellig. Er zijn veel cafeetjes hier, op straat horen we jazzmuziek. Het is ook heel zwoel, zomers weer. Morgen wordt een hete dag verwacht met 35 graden. De stad is levendig. Er is een parkoers afgezet voor een wedstrijd voor de jeugd. Er zijn veel ouders met kinderen op de been.

Paleizen
’s Middags wandelen we door park Sans,Souci en bekijken we de drie paleizen die daar staan. Deze paleizen en parken van Potsdam en Berlijn staan eveneens op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Het zijn overblijfselen van het keizerrijk in de Pruisische tijd. De paleizen zijn van een schaal, dat kennen we niet in Nederland. Slot Sans,Souci, het Nieuwe Paleis en het Orangerieschloss zijn niet de enige optrekjes in dit park. Er staat onder andere nog een Chinees huis en de grot van Neptunus. De Efteling is er niks bij vergeleken.

Het meest indrukwekkende van dit park vinden we de prachtig gedetailleerde beeldhouwwerken. Toen we het park uitkwamen, zagen we een eekhoorn rennen over straat. Gek dat we die niet in het park zagen.

Vlak bij ons hotel is het Holländisches Viertel, een wijkje uit de 18e eeuw in Nederlandse bouwstijl. De architect was Jan Bouman uit Amsterdam. Als ik er een foto van neem, zie ik grappig genoeg veel fietsers. De architectuur klopt voor ons gevoel alleen nét niet en Dave weet er zijn vinger op te leggen: de gevels zijn te breed. Hierdoor staan ook de ramen te wijd uit elkaar. Behalve de Jordaan nabouwen heeft Jan onder andere ook nog het paleis op de Dam nagebouwd in Potsdam.

We hebben een burrito gegeten bij een Zuid-Amerikaans restaurant aan de Luisenplatz. Met kaas, bonen en guacamole. Dat ging er wel in na de karige alcoholische lunch en het was lekker.

De borden ‘Berlin’ duiken steeds vaker op. Nog maar 33 kilometer naar de Brandenburger Tor in Berlijn.

Zaterdag 18 juni 2022

Potsdam → Berlijn

Vanuit Potsdam zaten we eigenlijk meteen in het Grüne Wald en daarmee Berlijn. Hier konden we even flink klimmen op een brede asfaltweg. Deels is de route alleen toegankelijk voor stadsbussen. Hier zagen we voor het eerst wielrenners in Duitsland en hóe. Hele grote groepen fietsen hier. Dat gaf meteen veiligheid want we merkten aan het gedrag van de automobilisten dat we in een grote stad zaten: vaak veel te dichtbij inhalen en te hard rijden. Je mocht in het gebied dertig, wij gingen in de afdalingen harder, maar werden toch ingehaald. Waren er echter ook andere fietsers, dan reden de automobilisten voorzichtiger.

‘Mitte’, het centrum van Berlijn, werd al aangegeven op de borden. Het bord dat de grens met Berlijn markeert hadden we helaas gemist. Het binnenrijden van Berlijn gaat over een lange kaarsrechte weg. Het was echt mooi binnenkomen. Je fietst een wereldstad binnen. Het fietspad was op heel veel plekken opgebroken maar iedere keer werd je er keurig omheen geleid.

Opvallend was dat mensen hier veel minder goed kunnen fietsen. Veel zwabberaars die midden in het fietspad rijden en je ziet dat ze moeite hebben met op- en afstappen bij stoplichten.

Brandenburger Tor
Bij Tiergarten was de zesbaans ‘Strasse den 17. Juni’ naar de Brandenburger Tor speciaal voor ons afgezet, dat was een bijzondere binnenkomst. Leuk van die Berlijners. Het wemelde hier van de elektrische-stepjesrijders. Dat ‘shared mobility’ is hier echt een groot ding.

Op een terrasje in de buurt van ons hotel gingen we eerst maar eens lunchen, het was nog wat te vroeg om in te checken in het door ons geboekte hotel. Hier ontmoetten we de Vlaamse Gwen, waar we lang mee hebben gesproken. Zij was ook naar Berlijn gefietst en ging hier vlakbij een tentoonstelling bezoeken.

Airconditioning
Gelukkig heeft Dave een hotel geboekt met airconditioning, dat het ook nog doet, want het is maar liefst 34 graden buiten en het wordt nog heter. We kijken uit op het Hauptbahnhof. We blijven vijf nachten in Berlijn en stappen donderdagmiddag op de rechtstreekse trein vanaf station Berlin Spandau.

Inchecken bij dit hippe (en dure) hotel was een minder prettige ervaring. Alles in het interieur van hotel Romy by Amano is zwart en de receptionisten zitten er gesoigneerd bij. Zoals vaak blijft Dave bij de fietsen en zou ik gaan inchecken omdat mijn Duits beter is dan het zijne (Dave kon vroeger op school het verschil niet zo goed horen tussen Duits en Nederlands).

Ten eerste mocht ik om twee uur nog niet inchecken, terwijl ik via de mail al bericht had gekregen dat ik vervroegd kon inchecken. Ten tweede hadden ze geen plek voor de fiets, ze hadden geen parkeergarage. Gevraagd naar alternatieven was de houding ‘niet mijn probleem’ en ik moest de fiets maar ‘ergens’ op straat parkeren. Dat leek me geen goed idee, zo hier tegenover het Hauptbahnhof waar vele junks en thuislozen zich ophouden. Om de hoek zouden er nog twee parkeergarages zijn maar daar zaten de rolluiken van dicht en er werd niet open gedaan toen we aanbelden. Dus ik terug naar Dave. “We kunnen nog niet inchecken en de fietsen moeten op straat.”

Parkeergarage
Dave boos, want hij had specifiek dit hotel geboekt nadat hij had gebeld en er was bevestigd dat er ruimte zou zijn om onze fietsen veilig te stallen. Dus nu mocht hij op zijn beurt naar binnen, om zijn onderhandelingstechnieken gaan inzetten. Wat bleek vervolgens? We konden via de lobby met de lift naar beneden naar de parkeergarage. Waar parkeerplekken waren voor fietsen. Plus: Dave kon gewoon inchecken.

What the hell? Ik had netjes op mijn beurt gewacht en was gewoon aardig geweest en dan word je zo behandeld! Er was glashard tegen me gelogen ook. Ik was helemaal pardoes. Ik gooi het maar op mysogynie. Nog nooit zoiets meegemaakt.

Hauptbahnhof
Maar goed, het kwam goed, het bed was geweldig en de airco werkte, het raam kon zelfs open en we keken uit op het Hauptbahnhof. We kochten een 9-Euro-Ticket en konden zo de hele maand juni reizen in het lokale openbaar vervoer. Dit ticket was dit jaar een cadeautje van de Duitse regering ter compensatie voor de gestegen energieprijzen.

We doken ’s avonds meteen punkpizzaria Il Ritrovo in, dat we nog kenden van toen we tien jaar geleden op vakantie waren in Berlijn. De pizza’s smaakten nog altijd even goed en het interieur was onveranderd.

Zondag 19 t/m woensdag 22 juni 2022

• Berlijn

Aan de Polarsteps-lijnen kriskras door Berlijn kun je zien dat we lekker bezig zijn geweest. Alleen vandaag al ruim 23 duizend stappen gezet in Berlijn. Fietsen naar Berlijn vinden we een stuk minder vermoeiend dan één dag in Berlijn zijn!

Voor de 200 euro per nacht in hotel Romy by Amano hebben we er natuurlijk geen ontbijt bij. Dit haalden we ’s ochtends aan de overkant van de straat bij Coffee Fellows. Dit lag mooi aan het water, je kon er zitten en het was er een stuk rustiger dan Hauptbahnhof, waar de cafés meer gericht zijn op meenemen en vaak geen zitplaatsen hebben.

Wat is er te doen
We hebben echt vanalles gezien en gedaan. Daarbij gingen we niet voor de standaard bezienswaardigheden zoals Checkpoint Charlie, het Holocaust monument of het DDR-museum omdat dit dingen zijn die we bij een eerder bezoek aan Berlijn al eens bekeken hebben. Hoewel, we maakten een uitzondering voor de Gedächtniskirche.

Onze interesse is altijd alternatieve cultuur. Er zijn vele blogposts te vinden met allerlei suggesties op dit gebied.

We bezochten dingen zowel boven als onder de grond. We bezochten een voormalige schuilkelder via Berliner Unterwelten en een gratis en interessante fototentoonstelling op het Nordbahnhof, over de muur onder de grond. De Mauer Gedenkstätte, waar nog een klein stukje van de originele muur is behouden, inclusief de zogeheten Todestreifen. Toch jammer dat dit het enige bewaarde stuk is, het deel dat ik in 1985 fotografeerde was indrukwekkender. Omdat het breder was maar wellicht ook omdat de dreiging van de andere kant er toen nog echt was.

Verder bezochten we het spionnenmuseum, waar je je ‘dubbel 00’ geschiktheid kon testen op een parkoers met laserstralen. Tijdens een wandeling langs de Spree kwamen we langs verschillende dansvloeren met tangodansers, wat een heerlijke sfeer gaf. Verder: de opvang van Oekraïners op het Hauptbahnhof, het Baumhaus an der Mauer, de mega grote kunstenaarsbenodigdhedenwinkel Modulor en het alternatieve Holzmarkt terras. In het Treptow park kwamen we niet ver door de hitte, we vluchtten naar het Technik museum (saai en de airco deed het maar matig). De winkel van Globetrotter.de met maar liefst vier etages outdoor was natuurlijk voor ons een hoogtepunt. Hier was onder andere een caravan voor fietsers te bewonderen en een nieuwe kledinglijn van Fjällraven in samenwerking met Specialized.

Mochten we weer eens Berlijn bezoeken, dan zou ik zeker meer rondleidingen inplannen via Berliner Unterwelten. De Engelstalige rondleidingen kunnen het beste van tevoren gepland worden. We konden helaas ook niet de Reichstag bezoeken. Je moet dit van tevoren boeken en er was pas plek als wij allang alweer thuis zijn. Let ook op dat sommige dingen alleen interessant zijn op sommige dagen, zoals de vlooienmarkt op het RAW-gelände op zondag.

Op onze eerste dag in Berlijn was het 37,2 graden, op de laatste slechts 28. Op Google maps verschenen waarschuwingen voor hitte.

Ook typisch voor Berlijn: de vele thuislozen waarvan sommigen erg ver heen zijn. Die zitten onder de zweren en wonden, iets totaal anders dan wat we kennen van de heroïneverslaafden in Amsterdam in de jaren ’80. Vermoedelijk wordt hier veel krokodil gebruikt. Onder bruggen en de S-bahn zien we veel tentjes van thuislozen.

De wc’s in het Treptowpark waren dicht (op zondag). Zelfs in deze wereldstad zit hier op zondag zo’n beetje alles dicht, behalve de winkels op de grote stations en musea.

We vinden Berlijn veranderd in tien jaar tijd. Commerciëler, minder alternatief. Tien jaar geleden kon je nog overal gratis naar het toilet, nu moeten vrouwen betalen voor openbare toiletten (tip: neem een plastuit mee) en zijn de prachtige groene gietijzeren toilethuisjes verdwenen of hebben ze een andere bestemming gekregen.

Eten
Van de restaurants die we bezochten kunnen we aanraden: Il Ritrovo, de punkpizzaria en de Zuid-Viëtnamese keuken van restaurant Miss Saigon bij de S-Bahn station Görlitzer Bahnhof. Hier eet je goed en goedkoop.

U-bahn kaart
Wanneer je in Berlijn alles bezoekt via de metro-/lightraillijnen (U-bahn en S-bahn) dan mis je veel van het straatleven. Onze tip is om zoveel mogelijk te lopen, dan ontdek je onderweg nog leuke winkeltjes en dergelijke. Met de metro lijken dingen veel verder te zijn dan ze in werkelijkheid liggen. Gratis metroplattegronden zijn moeilijk verkrijgbaar maar de Berlin Subway app voor de iPhone werkte erg goed.

Donderdag 23 juni 2022

Berlijn → Almere (met ICE)

Door het verkeersriool Berlijn naar station Berlin-Spandau gefietst. Er was veel vrachtverkeer langs onze route. Beroepsverkeer heeft altijd haast in Duitsland. We verlaten Berlijn door de stank van benzinedampen en afvalwagens. We krijgen de mooie kant van Spandau helaas niet te zien.

Vanaf station Berlin Spandau vertrekt de rechtstreekse ICE naar Amsterdam. Het is prettig om niet over te hoeven stappen met de fiets want de instap van de ICE is echt hoog en je moet, terwijl je nog aan het tillen bent, meteen een vervelende haakse smalle bocht door. Dit kan niet met zijtassen, dus we waren blij dat een Duitser op het perron ons hiervoor vooraf had gewaarschuwd.

Natuurlijk ontbrak het niet aan een Nederlands ouder echtpaar, aan hun tassen te zien klanten van De Vakantiefietser in Amsterdam, die even lekker aan het voordringen waren en ook hun reserveringsplaatsen niet kenden. Kortom, totdat je op je stoel zit, ervaarden wij het als behoorlijk stressvol om met je fiets op de trein te stappen.

Als je fietsbanden hebt die breder zijn dan 62 millimeter, dan pas je niet in de ophangbeugels van een ICE. En daar hebben we enorm gedoe over gehad. We hadden onze fietsen goed vastgezet en ze staken aan de achterkant niet uit, maar we werden halverwege de rit opgespoord omdat de fietsen van de conductrice per se in die beugels moestn. Dat was even een lastige puzzel want onze 70 millimeter brede voorbanden passen niet in de beugels. Uiteindelijk lukte het door de fiets geremd tegen de beugel aan te zetten, dit werd geaccepteerd omdat we onze 40 mm velg net in die haak konden krijgen. De fietsen stonden hierdoor veel instabieler en ik vind het wonderbaarlijk dat ze niet zijn omgevallen. Tip: neem spanbandjes mee of gebruik die van je bagage tijdens de reis.

Boete
Zouden we de fietsen niet neerzetten zoals voorgeschreven, dan voldeed het niet aan de wet, werd ons medegedeeld. De conductrice en wij zouden een boete krijgen en aansprakelijk voor op deze manier ontstane schade zijn. Toen het nog onduidelijk was of we de fietsen er ooit in zouden kunnen krijgen, werd halverwege de rit gedreigd dat we de trein moesten verlaten. Dit alles verloopt ook nog eens op zijn Duits, met een zeer geagiteerde toonzetting. Wat. een. gedoe. Oja, na de Nederlandse grens mochten de fietsen weer goed vastgezet worden. Het werkt kennelijk niet zoals op schepen, die varen onder één vlag, waar ook ter wereld. Vanaf Bad Bentheim geldt de Nederlandse wet aan boord.

Het onkruid staat hoog op de Duitse perrons die we aandoen. Dat houdt ProRail in Nederland een stuk beter bij. De klima is stuk in de wagon met onze gereserveerde plaatsen. Hierdoor moeten we – ook weer verplicht – evacueren naar een andere wagon, waar we gelukkig zonder reservering ook kunnen zitten. De tweede klas is hier luxer dan de eerste in Nederland en je hebt veel meer beenruimte dan in een vliegtuig. In slechts zes uur reis je van Berlijn naar Amsterdam Centraal.

In Bad Bentheim, het laatste station voor de Nederlandse grens, wordt er van loc gewisseld. Het materieel wordt verder getrokken door een loc van NS.

De laatste negen kilometer vanaf station Almere Muziekwijk hebben we gefietst (Muziekwijk is het enige station in Almere dat nog een hellingbaan heeft – in tegenstelling tot liften werkt een hellingbaan altijd, zo fijn). Even fietsen was lekker na zes uur in een hete ICE en nog een klein stukje met de sprinter vanaf Amsterdam Centraal. Onderweg kleurde de lucht prachtig rozig na zonsondergang. Het gaf een aparte thuiskomst zo. Zoals altijd is het weer een klein wonder dat alles er nog staat zoals je het hebt achtergelaten. Het voelt alsof we heel lang weg zijn geweest.

We zijn echt blij om terug te zijn en zien vooral in hoe goed we het als fietsers in Nederland hebben. Hier staan geen bomen midden op fietspaden of stuiter je uit je zadel door de boomwortels. De fietspaden zijn vrij van kliko-vuilnisbakken of mensen die erop staan te wachten op de bus. Hier geen paden van tegeltjes, net zo breed als mijn fietsstuur, maar glad asfalt.

Mijn FTP is verbeterd van 149 naar 160 en mijn VO2max is tijdens de vakantie van 37 naar 38 gegaan.

Route
Het leukste van deze route rijden vond ik de automatische verbondenheid die je voelt met andere fietsers die dezelfde route rijden. Voor de rest was het fijn dat grote delen onverhard waren, dus een gravel rijder kan op de R1 zijn hart ophalen. We raden de route zeker aan. Wil je ‘m ook fietsen, zie dan het overzichtsartikel voor de praktische informatie.