Buitensporters kiezen meestal voor een wollen of synthetische basislaag. De voordelen van wol ten opzichte van een synthetisch shirt is dat het minder snel gaat stinken en dat het een groter temperatuurbereik heeft. Bijna altijd zijn buitensport T-shirts gemaakt van merinowol omdat dit de minste irritatie op de huid geeft.

Wol van het merinoschaap heet merinowol. Dit wol heeft een vezeldiameter vanaf 10 micron en wordt gezien als de allerfijste soort wol. Hierdoor is het zacht om te dragen en het kriebelt het niet zoals grovere wolsoorten. Het jeukpunt ligt volgens sommigen op 19 micron, anderen hanteren 28 micron als bovengrens. De dikste wol komt van Shetlandschapen, wol van de buitenvacht van deze dieren kan 40 micron dik zijn.

‘Techwool’ shirt van Decathlon

Vochtgehalte
Waarom draagt wol zo prettig? Wol kan tot 40 massaprocent vocht uit de lucht opnemen zonder zelf vochtig aan te voelen. Tot een vochtgehalte van 17 procent treedt geen verandering van de eigenschappen van de vezels op. In de praktijk betekent dit dat zelfs een nat van het zweet wollen T-shirt nog warm aanvoelt en isoleert. Het materiaal ademt zodat je niet overhit raakt. Wol houdt je koel in de zomer en warm in de winter.

Doordat de wolvezel een gekrulde structuur heeft, wordt vocht goed afgevoerd. Door het krullen, ontstaan luchtpockets, wat zorgt voor een goede thermische isolatie.

Wol stoot vuil af omdat de buitenkant uit schubben bestaat die dakpansgewijs over elkaar liggen. Hierdoor is wol minder poreus dan cellulosevezels zoals katoen of viscose. Poreuze stoffen zoals katoen zuigen vuil en vocht op. Bacteriën kunnen zich hierin vermenigvuldigen en zorgen voor een onfrisse geur.

Wolvet maakt wol daarnaast waterafstotend. Dit wolvet slijt als je een wollen trui wast, dus vandaar dat je een wollen trui beter kunt luchten dan wassen. Alleen als je een vetvlek hebt in je wollen trui moet je deze wassen, want wolvet stoot geen ander vet af. Het wolvet is te herstellen met een speciaal wolwasmiddel.

Dikte
Bij buitensportmerken wordt de dikte van T-shirts en truien uitgedrukt in gram per vierkante meter. Een T-shirt dat aanvoelt als een normale dikte heeft een gewicht van 200 g/m². Een T-shirt voor de zomer of sporten met hoge intensiteit is 150 g/m² en een extra dik wintershirt is met 250 g/m² lekker warm, het gaat dan al richting een dunne trui. Vanaf een gewicht van 400 g/m² heb je echt een trui te pakken.

Wolvarken

Niet alle wol is afkomstig van schapen. Angora komt van het angorakonijn, en mohair wordt van de vacht van de angorageit gemaakt. Kashmere is ook geitenwol: uit de ondervacht van de kasjmir. In de categorie kameelachtigen  heb je verder alpaca, van een lamasoort uit de Andes en camel, kameelhaar. Ook de Vicuña is een kameelachtige waar wol van wordt gewonnen. Daarnaast leveren deze dieren ook nog wol: jak, paard en, hoe kan het ook anders: het wolvarken. Een dier dat er uitziet als een kruising tussen een poedel en een varken.

Een merinowollen T-shirt is gemaakt van merinowol, toch? Nou…

• Het merk Super Natural maakt T-shirts die maar voor de helft van een natuurlijk materiaal zijn gemaakt. De andere helft van hun T-shirts is gemaakt van kunststof: polyester of nylon. Lees de merknaam daarom niet als ‘super natuurlijk’ maar als bovennatuurlijk.
• De ‘techwool’ T-shirts van Decathlon zijn voor 30 procent gemaakt van acryl en de merinowollen T-shirts hebben 11 procent polyamide (bekender onder de handelsnaam ‘nylon’).
• De ‘Merino light’ T-shirts van Engelbert Strauss en de merino shirts van de merken Aklima, Dilling, Bergans en Smartwool zijn gemaakt van 100 procent merinowol.
• De ‘Cool-lite’ T-shirts van het merk Icebreaker zijn alleen bestemd voor warm en droog weer. Ze bestaan voor 52 procent uit merinowol, 35 procent uit het plantaardige ‘Tencel’ en 13 procent uit nylon. Icebreakers ‘Tech lite’ bestaat uit 87 procent merinowol en 13 procent nylon.
• Tot slot Woolpower, dit bestaat voor 60 procent uit merinowol, een kwart is polyester, 13 procent polyamide en 2 procent elastaan.

Smartwool shirt van 250 g/m²

Nylon maakt een stof sterker, dus een klein percentage nylon is een goed idee. Wollen truien zijn anders niet zo slijtvast, al gauw zullen bijvoorbeeld de ellebogen doorslijten. Toen Icebreaker nog geen nylon had toegevoegd aan zijn wollen T-shirts, vielen er binnen het jaar de gaten erin. Of dat nu verbeterd is na de toevoeging van nylon, weten we nog niet uit de praktijk. Inmiddels weten we goedkopere alternatieven te vinden die ook nog eens beter presteren. Vooral Decathlon en Engelbert Strauss zijn hier langdurige favorieten. Andere merken als Bergans en Smartwool gebruiken we nog niet lang genoeg om er iets zinnigs over te kunnen zeggen.

Motten
Verder is het verstandig om een zakje lavendel of een plankje cederhout in de kast te leggen bij je wollen kleding. De geur van laurier, cederhout, kamfer, vlierbloesem of lavendel verdrijft motten. Bij winkels als voorheen ‘De Tuinen’ kan je geurbuiltjes krijgen of plankjes. Die ouderwetse stinkende chemische mottenballen zijn dus niet meer nodig. Kruitvat verkoopt geurloze mottenballen. Het opschrift op de verpakking geeft aan dat het maximum aantal tabletten dat gelijktijdig zonder risico’s voor het milieu in een huishouden kan worden gebruikt, 10 is. Dan lijken me een paar laurierblaadjes in een zakje in de lade erbij toch een stuk minder ongezond.

De voormalige kwaliteit van peperdure T-shirts van Icebreaker

Onder andere bij Albert Heijn kan je de schillen van zeepnoten kopen om je was mee te doen (merknaam Seepje). Hiermee kan je veilig wol wassen. Het is lekker licht en klein om mee te nemen als je op vakantie een wasje wilt draaien (en het kan niet gaan lekken). Zo hoef je niet op zoek naar een wolwasmiddel voor eenmalig gebruik in een wasserij. Gebruik je een vloeibaar wasmiddel, gebruik dan een fijnwasmiddel zodat wol niet ontvet. Om dit te herstellen kan je wassen met Eucalan.

Milieu of dierenwelzijn?
Wol is biologisch afbreekbaar. Indien je je zorgen maakt over de jaarlijkse scheerpraktijken in het voorjaar, dan zijn synthetische shirts een alternatief. Synthetische shirts zijn wellicht beter voor het dierwelzijn, maar bij elke wasbeurt daarvan komen micoplastics in het mileu terecht. Kies in geval van synthetisch bij voorkeur voor shirts die behandeld zijn tegen geurtjes, bijvoorbeeld met zilverchloride (onder andere onder de merknaam Polygiene). Dan doe je er net als met wol meerdere dagen mee voordat het shirt gaat stinken. Ideaal tijdens kampeervakanties.