Getest: de kooktijden van drie verschillende merken ‘spiritus’. Behalve grote verschillen in kooktijd, is er ook een verschil in de hoeveelheid roet die de brandstof achterlaat op de pan. Conclusie: hoe minder ethanol in het mengsel, hoe meer roet en hoe langer de kooktijd.
In het bericht Heet, heter, heetst gaf ik al aan dat er grote verschillen zitten in prijs en ethanol-percentage tussen verschillende merken spiritus. De brandstof spiritus bestaat grotendeels uit ethanol (alcohol). Methanol wordt aan ethanol toegevoegd om het te denaturaliseren – ongeschikt te maken voor menselijke consumptie – zodat er geen accijns over betaald hoeft te worden. Deze ethanol/methanol mengsels worden gebruikt in spiritusbranders (in het Engels: alcohol stoves). Op basis van ervaring gaf ik aan dat hoe hoger het percentage ethanol is, hoe heter het vuur is en hoe sneller water aan de kook raakt. Maar daar wilde iemand die geel geen lelijke kleur vindt meer gedetailleerde info over. Bij deze.
Grote prijsverschillen
Je kan een bijna net zo goede brandstof krijgen als Bever Spirit (99 procent ethanol), voor minder dan een derde van de prijs. Deze Espar Bio-Ethanol bevat ≥95 procent ethanol en wordt verkocht bij Action. Het eigen merk spiritus van Albert Heijn bevat het laagste percentage ethanol: 85 procent. In de test keken we hoe snel deze verschillende merken spiritus een liter koud water aan de kook kreeg.
Oventhermometer meet de temperatuur
Kooktijden
De volgende kooktijden zijn gemeten:
| Merk | Eerste tijd | Tweede tijd | Gemiddeld |
| AH Spiritus | 15’06” | 09’23” | 12’15” |
| Espar Bio-Ethanol | 11’15” | 06’41” | 08’59” |
| Bever Spirit | 09’37” | 06’19” | 07’59” |
Een liter water op een brander met Bever Spirit is dus ten opzichte van Espar Bio-Ethanol 1’38” sneller aan de kook tijdens de eerste meting. Koken met Albert Heijn spiritus duurt 3’51” langer dan Espar Bio-Etanol. Tussen de snelste en langzaamste spiritus zit dus een verschil van 5’29”. Nu maakt die bijna vijfeneenhalve minuut in de praktijk weinig uit. Echt haast hebben we niet als we kamperen. Maar opvallend was dat de bodem van de pan goed zwart werd van de spiritus van Albert Heijn.
Testopzet
De test is in de keuken uitgevoerd bij kamertemperatuur om externe invloeden als bijvoorbeeld toegenomen wind tijdens de test te elimineren.
Brander in de keuken
De pan werd eerst voorverwarmd met kokend water uit een waterkoker, vervolgens leeggegooid en voorzien van één liter koud water uit de kraan en op het vuur geplaatst. Zodra het water een temperatuur had bereikt van 100 graden Celsius, gemeten met een oventhermometer, werd de stopwatch gestopt. Vervolgens werd de pan leeggegooid en opnieuw voorzien van één liter koud water. De staaf van de oventhermometer hing vrij in het water.
Twee liter water
Alle brandstoffen slaagden er in om op één vulling (Trangia brander) twee keer een liter koud water aan de kook te brengen. Daarna was de brandstof zo goed als op. Tussen de tests met de verschillende brandstoffen lieten we de brander eerst afkoelen. Daarna is de test nog een keer gedaan met de als eerste geteste brandstof om te kijken of dit verschil uitmaakte, dat deed het (gelukkig) niet (dat was ook het idee achter het voorverwarmen van de pan).
Als de brander nog koud is, dan geeft deze in het begin nog een kleine vlam. Eenmaal op temperatuur komt de vergassing van de brandstof goed op gang en wordt de vlam veel groter – dit verklaart het verschil tussen de eerste meting en de tweede meting.
De gebruikte brander in de test is een titanium Hexagon Wood Stove van het merk Vargo met een Trangia inzet.
De geteste merken van heet naar heetst
Merken
Bever Spirit is sinds de vorige blogpost duurder geworden en kost nu 5,50 euro. Het is te koop bij Bever en Kathmandu buitensportwinkels. Espar Bio-Ethanol is te koop bij de Action voor 1,68 euro. Albert Heijn Spiritus is bij de gelijknamige supermarkt te koop voor 1,15 euro.
Kampeerwijzer 
De verschillen zijn (inderdaad) maar klein. Maar hoe eerder je een warme kop koffie of thee hebt als het koud en nat is hoe beter het is. Zelf gebruik ik een MSR Dragonfly op Coleman fuel, wasbenzine of wat er maar te krijgen is (meestal autobenzine). Autobenzine is echt overal te krijgen maar het stinkt erg en de roet aanslag is aanzienlijk.
Heel goed dat je alles dubbel gemeten hebt. Maarreh, dat laat meteen zien dat ze eigenlijk allemaal even snel branden (de verschillen tussen eerste en tweede meting zijn groter dan tussen de gemiddeldes).
Als de AH spiritus maar 85% ethanol bevat, vermoed ik dat die andere 15% geen methanol is, maar dat er ook water in zit. Methanol zou ongeveer even goed moeten brandden als ethanol, maar water kan het flink verpesten.
Overigens ben je met een benzinebrander twee maal zo snel klaar :)
Dat vraag ik me af, want bij een spiritusbrander gooi je de vloeistof er in en steek je de brander aan en zet je de pan er bovenop. Wat zou sneller zijn? Een bezinebrander moet je eerst nog in elkaar zetten, fles oppompen, kraan open, voorverwarmschaaltje laten vollopen, kraan dicht, schaaltje aansteken, laten opfikken om voor te verwarmen, kraan weer open en dan pas gaat de brander aan. Volgens mij heeft tegen die tijd de spiritusbrander al de zaak aan de kook ;-).
Er wordt niet erbij vermeld de hoeveel brandstof die gebruikt is om 1 liter water aan de kook te brengen.
Dat is één vulling voor de Trangia brander, circa 100 mililiter.