Dit weekend fietste ik vanuit Leiden naar Rome via Marseille, samen met mijn vrienden Ilja Leonard Pfeijffer en zijn Russische vriendin Gelya, 208 pagina’s lang. Zo voelde het tenminste, het boek ‘De filosofie van de heuvel’ lezende terwijl buiten stortbuien vielen die op verschillende plekken het land blank zette. Af en toe moest ik gewoon stukken voorlezen, omdat ze grappig waren of zó herkenbaar voor iedereen die wel eens langer dan drie dagen achterelkaar op een fiets heeft gezeten.

Drie weken voor vertrek koopt de schrijver een oude Batavus racefiets voor 95 euro die niet meer helemaal goed schakelt. Hij heeft zich fysiek niet voorbereid. Hij rookt en drinkt en heeft “een omvangrijk voorkomen”. Gelya heeft een oude mountainbike waarvan het belangrijkste is dat hij geel is. Zij heeft gewerkt als professioneel danser in Siberië en heeft, sinds ze in Nederland is, duizenden kilometers gefietst op haar gele fiets. Zijn verste fietstocht was van Leiden naar Middelburg met de wind mee, twee weken voor het begin van hun reis. Hij heeft een rugzakje bij zich met een paar kleren, een bandenplakset en een wegenkaart van Frankrijk.

Cover van De filosofie van de heuvel

Om het klimmen over de heuvels te verzachten verzint Ilja diverse theorieën, die hij de filosofie van de heuvel noemt. Er is dus niet één filosofie van de heuvel, deze verandert in de loop van het boek steeds. Hij hoopt dat klimmen, zo fysiek als het lijkt, in de kern een mentale kwestie is.

Dat was eigenlijk de eerste stap in de ontwikkeling van mijn filosofie, dat ik besloten had dat het beter maar een mentale kwestie moest zijn. Dan zou ik een kans maken. Aan mijn overgewicht kon ik op dat moment niet onmiddelijk iets doen, maar een filosofie viel wel te bedenken.”

Het is ook niet de enige filosofie in het boek. Ilja’s Russische vriendin hangt een ‘”vrolijke flodderfilosofie aan van ‘prosta tak’. In haar ogen gebeurt alles wat waardevol en belangrijk is ‘gewoon zo’.” Op die manier vertrekken zij totaal onvoorbereid om kwart voor vier ’s middags.

Wie van tevoren iets plant of voorbereidingen treft, is zich alleen maar zorgen aan het maken om dingen waaraan niemand iets kan veranderen. En voor je het weet, krijg je verwachtingen en dan is alles al bij voorbaat verpest, want verwachtingen zijn in haar visie de oorzaak van alles wat er misgaat in mensenlevens.”

Achterflap van de paperback versie

Ilja heeft een zwarte band in aikido, een krijgsdiscipline met een sterk filosofische inslag. Hij heeft er een ander concept van de weg door geleerd.

Wij denken dat een weg ertoe dient om een bestemming te bereiken. Maar dat is veel te simplistisch gedacht van ons. Natuurlijk is er een bestemming. Anders zouden we nooit vertrekken. Maar het gaat er niet om die bestemming te bereiken. Het gaat om het gaan. De weg is geen middel tot een doel. De weg is zelf het doel. De bestemming leidt alleen maar af van de weg.”

Als het dan een keer zo hard regent dat ze het op de zesde dag al na 10 kilometer opgeven:

Het was frustrerend, afhankelijk te zijn van zoiets stoms als het weer. Zo kwamen we nooit in Rome. Oké, de bestemming was bijzaak en het ging erom om onderweg te zijn, dat snapte ik heus wel godverdomme, maar we waren niet eens onderweg. Wat heb je aan je concept voor ‘do’ of ‘tao’ als het te nat en te koud is om te leren van de ontberingen op je pad? Ik ging een kroeg zoeken.”

Gelukkig klaart het op en trekken de twee weer verder. Ze rijden de volgende dag over een gloednieuw aangelegd fietspad langs de Maas, van Givet tot aan Charleville-Mézière. Ilja vraagt zich af waarom er zo flink is geïnvesteerd in dit fietspad. Hij besluit dat het is omdat de Fransen zich hiermee willen onderscheiden van Wallonië. “Een superieur fietspad, dat zal die Walen leren”. Maar het fietspad bevalt hem toch niet zo.

Wat zal ik ervan zeggen? Het was een prachtige tocht zoals mensen zich een prachtige fietstocht voorstellen. Tachtig kilometer geheel verzorgd zonder enige hinder van gemotoriseerd verkeer tussen een wilde rivier en ruige bergen. Echt schitterend. […] En dan die natuur, hè. Of had ik dat al gezegd? Echt schitterend. Na tien kilometer begon ik de uitlaatgassen van vrachtatuto’s te missen. Ik voelde mij een beetje als een leeuw in een safaripark. Er viel niets te overwinnen, niets te veroveren. […] We konden lekker ver fietsen, maar het voelde niet als reizen. Het voelde veel te veel als recreatie.”

De filosofie van de heuvel als e-boek

Het boek zit vol met, vaak humoristische, observaties als deze en treffende beschrijvingen, zoals deze van de kust langs de Middellandse Zee:

Een eindeloos gelid van parasollen en ligstoelen, hier en daar plezierig onderbroken door een dorpje waar de winkeltjes zijn met opblaasbare dingen.”

Maar het boek laat je ook nadenken en anders kijken naar je eigen reizen. Zo beschrijft Ilja dat er in zijn hoofd een “vangnet zit van auto- en spoorwegen” en hij vraagt zich af hoe hij de afgelegde afstand zou ervaren als je niet de mogelijkheid had je ouders te bellen, die dan binnen een halve dag met de auto bij je zouden zijn om je op te halen.

Rauw en eerlijk
Heel veel dingen in het verhaal vond ik erg herkenbaar, zoals het vervreemdende gevoel dat je krijgt als je weer in een stad komt, nadat je lange tijd gefietst hebt door de natuur en op het platteland. Ilja schrijft rauw en eerlijk. Een absolute aanrader.

Titel: De filosofie van de heuvel
Schrijver: Ilja Leonard Pfeijffer & Gelya Bogatishcheva
Uitgeverij: De Arbeiderspers
Taal: Nederlands
Eerste uitgave: 2010
ISBN13: 978 90 295 7306 1 (paperback,  208 bladzijden)
ISBN13: 978 90 295 7415 0 (e-boek, ePub)

De e-boekversie is goed leesbaar maar het kan beter. Zo is er maar één lettertype beschikbaar en hebben de foto’s de grootte van een postzegel. Dat is jammer want Gelya Bogatishcheva is fotografe en haar naam staat op de omslag.

Een preview is te lezen op Google Books.