Mijn 11-speed fietsketting bleek bij een controle al veel te ver versleten. Met de kettingmeter kon niet alleen de 0,75 mm kant in de ketting vallen, ook de 1,0 kant paste. Oeps, hoogste tijd voor een nieuwe ketting en kettingchecker.

Bij 11- en 12-speed cassettes moet je eigenlijk al je ketting vervangen als deze 0,8 procent is uitgerekt (norm merk KMC). Daarom kan je beter een kettingslijtage indicator gebruiken die 0,5 en 0,75 procent rek kan meten dan de oudere modellen voor 9-speed kettingen met 0,75 en 1,0 procent rek. Zo’n indicator heb je niet echt nodig maar is wel lekker makkelijk. Anders moet je met een lineaal of schuifmaat aan de slag.

De kettingslijtagemeter van BBB weegt 31 gram en meet alleen 0,75 en 1,0 procent slijtage, die van KMC is een stuk kleiner, weegt 12 gram en dubbelt meteen als een haak om de ketting bij elkaar te houden als je deze sluit. Je kan in vier stapjes meten hoe ver de slijtage is gevorderd, van 0,2 tot 0,8. Daardoor kan je voor een kortere vakantie goed meten of de ketting deze vakantie nog mee kan. Vanwege het formaat en de dubbele functie is de chain checker van KMC het handigste om mee te nemen op lange fietsreizen.

Tandwielen
Meet je al 0,75 procent slijtage dan passen de schakels niet meer perfect op de tanden waardoor de kracht wordt niet meer goed verdeeld wordt over alle tanden maar terechtkomt op de eerste tand die aangegrepen wordt.

Gelukkig zag de cassette er nog goed uit. Als je te lang doorrijdt met een versleten ketting, dan slijt naast je cassette ook je voorblad onnodig. Of je cassette ook vervangen moet worden, kan je bepalen aan de hand van:

• Slaat je nieuwe ketting door op de cassette tijdens het fietsen, dan is de cassette versleten en moet deze vervangen worden.
• Of je ketting gaat doorslaan kan je voor het fietsen checken door je achterrem in te knijpen en druk zetten op de ketting met je pedaal en te kijken of je ketting beweegt ten opzichte van de cassette. Indien nee, dan kan je cassette nog even mee. Check dit op de meest gebruikte kransjes.
• Visuele inspectie. Zien de tanden eruit als golfjes/haaienvinnen met puntige toppen of hebben de uitsparingen nog min of meer gelijke curven aan beide zijden en is de top vlak? Dan is de cassette nog goed.

Om een nieuwe ketting te kunnen installeren moet je uiteraard eerst de oude ketting verwijderen. Open de sluitschakel met een kettingtang. Als je veel kracht in je vingers hebt kan je ook proberen in de missing link te knijpen en te schuiven maar met een kettingtang gaat het makkelijker. Is er geen sluitschakel dan moet je de ketting openen met een kettingpons.

Tel de binnen- en buitenschakels van je oude ketting. Op de Sonder Frontier zat oorspronkelijk een ketting met 118 schakels in combinatie met een voorblad met 32 tanden. Toen we naar 30 tanden gingen hebben we drie schakels verwijderd.

Juiste vervangende fietsketting

Helaas was de oude fietsketting die we in het najaar van 2019 kochten voor 14 euro niet meer verkrijgbaar (SRAM PC-1110). Dit jaar waren we iets duurder uit. Een SRAM PC X1 kochten we voor iets meer dan het dubbele. Dit merk en type ketting zat oorspronkelijk op de fiets bij levering en heeft zwarte binnenschakels en zilverkleurige buitenschakels. Wel mooi, maar eenmaal gesmeerd zie je er niet veel meer van.

9, 11 of 12-speed
Kijk of de fietsketting past bij je cassette. Heb je een cassette met 11 tandkransjes dan heb je een 11-speed ketting nodig. Let bij bestellen ook op de lengte van de nieuwe ketting, of deze genoeg schakels heeft.

Wij smeren onze ketting met Squirt wax, dan is het handig om een ketting te kopen die pre coated is met Squirt. Het lijkt er echter op dat KMC deze niet meer maakt. Het betekent dat we een ketting moeten kopen die we eerst moeten ontdoen van het plakkerige goedje dat het vanaf fabriek meekrijgt.

Wij ontvetten een nieuwe ketting met wasbenzine in een petfles. Er zijn mensen die zeggen dat je dat nóóóit moet doen, maar wij willen ook de olie in en tussen de schakels vervangen door wax. Het handigste is als je een PET-fles hebt met een wat grotere opening zoals een Lipton Ice fles of een meer jerrycan-achtige fles waarin de ketting mooi plat op de bodem kan liggen. Anders zul je de fles moeten open snijden om de ketting eruit te krijgen. Een speciaal kettingreinigapparaat voor een gemonteerde ketting is nu niet handig omdat je dan olie op je cassette en voorblad krijgt.

Na een bad in wasbenzine gaat er afwasmiddel en water in de fles en wordt de ketting nogmaals ontvet. Goed schudden en daarna spoelen met schoon water.

Overgieten
Het beste maak je de sluitschakelhelften apart schoon. Als je ze toch meespoelt in een fles met een nauwe hals dan kan een brandstoftrechtertje met zeef van pas komen tijdens het overgieten van de wasbenzine in een andere fles.

Vervolgens laat je de nieuwe ketting drogen op een oude theedoek of iets dergelijks.

Nieuwe ketting installeren

Om de lengte van je ketting te bepalen kan je de schakels van de oude ketting tellen. Je kunt ook de nieuwe ketting om het (grootste) voorblad leggen en achter om het grootste tandwiel en dan bij de overlapping extra schakels (een binnen- en buitenschakel) te tellen voor de derailleur. Heb je een mountainbike met een achterschokbreker, dan moet je deze voor het passen eerst verwijderen of leeg laten lopen.

Hoeveel extra schakels er nodig zijn, is afhankelijk van je fiets. SRAM hanteert voor fietsen met achtervering één binnen- en buitenschakel extra vanaf het punt waar de ketting bij elkaar komt. Voor fietsen zonder achtervering twee extra binnen- en buitenschakels. Dit geldt zowel voor bij een rond als ovaal voorblad.

Inkorten
Kort de ketting zonodig in door er één of meerdere schakels af te halen met behulp van een kettingpons. Draai het breekpennetje uit de schakel.

Als je derailleur een cage lock heeft, zet je de derailleur vast en is het makkelijk om de ketting goed door te voeren: slingerend over de achterkant van de kleinste cassettekrans, over de voorkant van het bovenste derailleurwieltje en tot slot langs de achterkant van het onderste derailleurwieltje weer naar voren. Om de minste spanning op de ketting te hebben is het ’t handigste om tijdens het monteren van de ketting deze op het kleinste voorblad te leggen en de kleinste krans van de cassette.

Asymmetrisch
Let op of je ketting niet asymmetrisch is. Als dat het geval is, moeten de logo’s op de schakels of de mooie kant van de ketting aan de buitenkant zitten. Je kan het soms ook zien aan het breekpennetje, aan welke kant je deze eruit moet draaien, die kant moet buiten.

Sluit nu de ketting. De missing link moet met het pijltje in de draairichting van de ketting wijzen. Om de sluitschakel te sluiten kan je een kettingtang gebruiken met dubbele functie. Je kan ook de ketting draaien zodat de missing link boven de achtervork zit. Vervolgens knijp je je achterrem in en trap je op het pedaal. Je moet de sluitschakel horen klikken. Check of beide zijden goed dichtzitten. Het is handig om een reserve-sluitschakel altijd bij je te hebben. Sram noemt de sluitschakel of missing link een PowerLock.

Nu rest ketting waxen met Squirt of welk ander smeermiddel je voorkeur heeft. Op de foto hierboven zie je dat de was zwart is geworden, dus niet alle olie is goed uit de ketting gekomen, maar dat komt met tijd vanzelf goed. De ketting plakt in elk geval niet van de olie aan de buitenkant, waardoor er geen zand aan zal hechten.

Hoe vaak vervangen
Hoe vaak je je ketting moet vervangen hangt af van hoeveel, waar en hoe je fietst en het type fiets. Een ligfietsketting is drie keer zo lang en in een velomobiel blijft deze altijd schoon dus die hoefde ik zelfs na 10.000 kilometer nog niet te vervangen. Wij doen ongeveer een jaar met een ketting op de mountainbike. Onderhoud is ook belangrijk. Als je niet regelmatig je ketting schoonmaakt voordat je deze smeert, een plakkerig smeermiddel gebruikt zoals olie en veel rijdt op onverharde wegen, dan zit er schurend zand in je aandrijflijn en slijt de boel harder.