Heb je wel eens nagedacht over hoe je grotere wonden zou behandelen bij een ongeval in de natuur? Op een plek waar niet eens een helikopter kan landen, laat staan een ambulace kan komen? Vertrouw je op Search & Rescue-diensten die je kunt oproepen via satellietcommunicatie? Hoe staat het met je EHBO-kit? Is het zo’n kant-en-klaar setje of heb je de inhoud zelf samengesteld? 

Iedereen die zich buiten de gebaande paden begeeft, heeft hier vast wel eens over nagedacht en heeft wat EHBO-spullen bij zich. Maar is dat genoeg? Wij dachten van niet. Onze EHBO-kennis was danig verouderd of zelfs absurd te noemen. Een twintig jaar verlopen EHBO-diploma van het Oranje Kruis, wat EHBDO-lessen (Eerste Hulp Bij Duik-Ongevallen) en wat training uit het leger, dat vooral bestond uit het aanleggen van tourniquets, was onze medische zwaar verouderde bagage. Hoogste tijd voor wat herhalingslessen.

Een gewone EHBO-training gaat uit van het in leven houden van een slachtoffer totdat de ambulance komt. Dat betekent in het meest ernstige geval een kwartier reanimeren. Maar is je reisgenoot in de bergen net letterlijk van het pad geraakt en naar beneden gevallen, dan kan het wel even duren voordat hulp is gearriveerd. Als je die al kunt waarschuwen. Wanneer dat gelukt is, kan het ook nog lang duren voordat een Search & Rescuedienst (SAR) je kan bereiken.

We gingen dus op herhaling maar dan bij een organisatie die wat meer is toegepast op onze praktijk: Extreme Survival ;-). Hier volgden we de cursus ‘EHBO in de natuur‘ in Ommen. In twee dagen haalden we hier ons Wilderness First Aid-certificaat.

Noodsignalen
Van tevoren kregen we een pdf van 43 bladzijden opgestuurd met theorie. In dit document staan onder andere de noodsignalen om te communiceren met vliegtuigen, EHBO-kennis voor wat te doen in diverse situaties van hitteberoerte tot onderkoeling en van schaafwond tot botbreuk en wat belangrijk is om mee te nemen in een kleine EHBO-tas. Tijdens de cursus kregen we nog vijf pagina’s aanvullende informatie met onder andere scouting spoortekens.

Ooit leerde ik bij EHBO dat tourniquets niet mochten omdat dit tot verlies van het ledemaat zou leiden. Ik had geleerd om te drukken op drukpunten om het bloeden te stelpen. Verder had ik onder andere geleerd een drukverband aan te leggen met vette watten, netjes zwachtelend richting het hart. Dit bleek allemaal achterhaald. Bij de EHBO zijn ze inmiddels tot inzicht gekomen dat je beter een ledemaat kunt missen dan doodbloeden. Bovendien loopt een ledemaat pas na twee uur schade op en kan je af en toe zorgen dat er nog wat bloed naartoe gaat.

Er was eigenlijk geen enkel EHBO-hoofdstuk waarbij mijn kennis níet was verouderd. Slachtoffers met verminderd bewustzijn mag je nu laten drinken als ze zelf in staat zijn een bekertje naar de mond te brengen. Reanimeren gaat nu, onafhankelijk of je dit wel of niet met zijn tweeën doet, met 30 borstcompressies om 2 beademingen. De pijnprikkel wordt niet meer toegepast op de monnikskapspier boven de schouder om diepe bewusteloosheid vast te stellen. Best logisch, een bewusteloos persoon leg je sowieso in de stabiele zijnligging. En het hoofd wordt niet meer achterover gebracht met een hand in de nek maar door twee vingers onder de kin en een hand op het voorhoofd.

Groep
In het cursusweekend troffen we een groep super interessante mensen. Ik denk dat dit vooral kwam omdat dit de training voor het certificaat was. We hadden een avontuurlijke filmmaker in ons midden, die zich aan het voorbereiden was op een reis naar Alaska. Twee jongens van de brandweer deden de training op kosten van de baas. Zij hadden negen jaar gediend in de Luchtmobiele Brigade, één ervan was medic geweest. Er was een vrouw die bij een outdoorbedrijf in Nieuw Zeeland wilde gaan werken en een jongeman die net in Engeland een opleiding tot berggids had afgerond en als reisleider werkte. Zij maakten onze opleiding extra speciaal.

De training werd gegeven door twee EHBO’ers die vooral veel praktijkervaring hebben opgedaan in Nederland tijdens festivals en de Avondvierdaagse. Hierdoor kregen we veel voorbeelden zoals je die krijgt bij een klassieke EHBO-training via het Oranje Kruis. De cursusleiders zijn zelf geen buitensporters. Veel voorbeelden voor eerste hulp in het veld benodigden een handdoek, een krant of huishoudfolie. Dat heeft misschien iemand met een caravan bij zich, maar wij niet. Tips voor de meest handige spullen om onze EHBO-kit mee uit te breiden kregen we daarom van de medic en de Britse berggeit. Zoals een SAM-splint.

Niks moeilijk doen met een gebroken been verbinden aan het andere been met driekante doeken. Een SAM-splint modelleer je op het gezonde ledemaat om hem daarna om het aangedane lichaamsdeel te doen. Een SAM-splint lijkt veel op een reep uit een ouderwetse slaapmat, maar je kunt de strook in allerlei vormen kneden. Hierdoor kan je het gebruiken om een nek te stabiliseren of een gebroken ledemaat mee te spalken. Met behulp van een driekante doek, sjaal of desnoods met ductape zet je het vast. Opgevouwen steek je een SAM-splint zo weg in het kaartenvak van een bikepacking framebag of tegen het rugpand van een rugzak.

Ik had liefst wat meer leren improviseren met een brancard maken van bijvoorbeeld kleding dan te oefenen met een echte brancard. Hoe zouden we die moeten meenemen in de rugzak of fietstas? Wel was het nuttig om te leren hoe je een slachtoffer op een brancard krijgt en hoe je dan moet lopen. We kregen ook andere draagtechnieken en versleeptechnieken, zoals bijvoorbeeld de rautekgreep.

We leerden de nek en ruggenwervels van een slachtoffer te controleren door te voelen langs de ruggenwervel. Hiervoor werd de persoon iets gekanteld met een zogheten logrol, die uitgevoerd wordt door twee personen. Vervolgens kan een derde persoon de rug checken. Dit was ook de manier om iemand op een deken te krijgen zodat die niet onderkoeld raakt via kou van de grond.

De vette watten van vroeger kunnen in het tondeldoosje om vuur mee aan te maken. Neem één The Emergency Bandage mee en je kunt grote wonden op iedere plek op het lichaam verbinden. Cursusleider René daagde Dave uit een plek op het lichaam aan te wijzen waar je dit verband niet zou kunnen gebruiken. Om vervolgens aan te tonen dat je er echt overal een drukverband mee kunt aanleggen. Verrassend genoeg wikkel je het kruisend om, dus niet meer alleen richting het hart. Met plastic onderdelen zet je het op spanning en vast.

Gedemonstreerd werd hoe je met een steriel ‘compressed gauze’ grote wonden kunt dichtstoppen met het materiaal. Er zijn echter twee plekken op het lichaam waar dat niet zoveel nut heeft: de buik- en borstholte omdat je daar kilometers verband voor nodig zou hebben. Super handige spullen die niet veel ruimte innemen maar wel levensreddend zijn als het erop aankomt. Dit was kennis uit ‘Stop de bloeding‘, een voor mij nieuw onderdeel van de EHBO waarbij we ons als maatschappij zijn gaan voorbereiden op terreuraanslagen.

Tijdens het weekend hebben we continu geoefend met LOTUS-slachtoffers (LOTUS staat voor: Landelijke Opleiding Tot Uitbeelding van Slachtoffers). Kudo’s voor het acteertalent. Zo was ik ’s avonds totaal in het verhaal getrapt dat de beheerder van het kampeerterrein contact had opgenomen met een van onze cursusleiders omdat er een verwarde blinde vrouw vermist was in de omgeving. De eerste die bij het krieken van de dag richting het toilet ging, vond een gewond LOTUS-slachtoffer, met een blindenstok naast haar. Dan weet je: die kan daar al de hele nacht liggen en is waarschijnlijk zwaar onderkoeld.

Er was aandacht voor de cABCDE-methodiek waarbij je leert als eerste hetgene te behandelen wat als eerste dodelijk is. Hierbij komt een catastrofale bloeding nog voor ademhaling. Verder was er aandacht voor het stellen van een diagnose, om de oorzaak van de symptomen te achterhalen.

Hoofdlampen
De training ging ook ’s avonds door. Het idee hier achter was dat ongelukken niet alleen overdag gebeuren. Van tevoren waren we geïnstrueerd om hoofdlampen mee te nemen. Om anderen niet te verblinden met een hoofdlamp, kregen we als truc aangeleerd om deze aan de zijkant van je hoofd te dragen.

Hilarisch was de estafette verbanden aanleggen met een driekante doek. In twee groepen moesten we proberen zoveel mogelijk verschillende verbanden aan te leggen bij het slachtoffer. Moraal van het verhaal: met een steriel gaasje en een driekante doek kan je elk lichaamsdeel verbinden. Of het nu een oog, een knie of een buikswond betreft.

Voor het oefenen van de Heimlichmanoeuvre was was een grappig ding ontwikkeld: een vest met een soort blaasbalg: de Act-Fast Heimlich trainer. Als je de manoeuvre goed uitvoerde, vloog er een gele stop uit de ‘keel’ van het slachtoffer. Dit werd ook weer een wedstrijdje, hoe ver konden we die stop wegblazen?

We oefenden verder met onderkomens maken. Een slachtoffer met een hitteberoerte hielden we uit de zon met een reddingsdeken met de zilveren kant boven. Later kregen we de opdracht om een onderkomen te bouwen voor twee slachtoffers, omdat er een storm op komst zou zijn. Maar of de reddingsdekens heel zouden zijn gebleven in een echte storm? Waarschijnlijk was het beter geweest het slachtoffer er in te wikkelen.

Aandacht was er ook voor tekentangen. Wie welke tekentang het beste vindt werken bleek erg persoonlijk. Er was iemand op sandalen aanwezig tijdens de cursus, dus daar konden we meteen live alle verschillende tekentangen op uitgetesten, ze liep er tijdens het weekend diverse op.

Petje af voor de cursusleiders, die niet alleen les gaven en meerdere keren voor LOTUS-slachtoffer speelden (breuken, bloedingen, onderkoelingen, brandwonden,  allergische reactie) maar ook nog zorgden voor koffie en thee, twee lunches en een avondmaal.

Bij het afscheid kregen we behalve ons certificaat, dat drie jaar geldig is, ook nog een EHBO-tas en wat versnaperingen voor onderweg. Het officiële Engelstalige e-book naslagwerk krijgen we vanuit de Verenigde Staten nog nagestuurd.

Extreme Survival is niet de enige organisatie die WFA-trainingen verzorgt, enkele andere aanbieders van een WFA-training zijn:

	Duur	Locatie	Prijs
Outdoor School*	2 dagen	Ommen (NL)	550
EHBO op Reis*	2 dagen	Deventer, Ommen of Zweden	350
360º Explore	online module plus praktijkdag	Apeldoorn (NL)	270
KBF Vlaanderen	2 dagen	Heverlee (B)	470

*) Deze opleidingen worden beide verzorgd door SixCheck. De cursusleider is Siebe Sietsma. Hij heeft veel reiservaring en was bij de krijgsmacht 16 jaar lang first-responder en hulpverlener pre-hospitale zorg.

Wel kennis opdoen maar een WFA-certificaat hoeft niet zo nodig? Het Rode Kruis biedt een online cursus Outdoor EHBO aan voor slechts 15 euro.

Onze notities van de WFA-training zijn te vinden op de pagina EHBO/WFA.