Sinds drie jaar slaapt het team achter Kampeerwijzer op Exped Downmat Winterlite slaapmatten. Dit zijn luchtbedden met dons erin ter isolatie. Deze matten zijn ongeslagen als je kijkt naar isolatievermogen versus gewicht. In de maat medium weegt de mat 480 gram en de matten hebben een R-waarde van 7. Toch zijn we aan het rondkijken naar een andere slaapmat.

Allereerst: we hebben deze Winterlite-matten (tegenwoordig verkocht als Downmat HL Winter) veel gebruikt. Op onze fietsvakanties van drie weken naar Denemarken, de Moezel en daarnaast talloze weekenden met fiets of rugzak. Of het nu fietsen naar Texel, Maasmechelen, Cycle Vision of Rütenbrock was voor ligfietswedstrijden, een weekend met de Rugzaklopers of zomaar omdat we een wat langere tocht wilden maken verspreid over twee of drie dagen of eens ergens anders wilden fietsen dan in de Flevopolder. In alle vier de seizoenen.

Maat

Dave heeft de Winterlite-mat in maat LW en ik heb er een in maat M (52 cm breedste punt, aflopend naar 35 bij de voeten). De breedte van de mat is voor mijn smalle schouders (35,7 cm) aan de krappe kant. Ik leg vaak spullen als een toilettas en kledingzak ter hoogte van mijn ellebogen omdat mijn armen naast de mat zakken als ik op mijn rug ligt. Op die manier creëer ik tevens wat afstand tussen de matten, want de matten hebben de neiging om te verschuiven als je beweegt, zeker als de tent niet helemaal vlak staat. Als je op je zij ligt, is de breedte van de mat geen probleem.

Comfort

De rechthoekige Downmat UL vinden we beiden lekkerder slapen: de buitenste banen daarvan zijn dikker, waardoor je goed op de mat blijft liggen. Dit was altijd ons argument om niet voor matten van Therm-a-Rest te kiezen, zoals de NeoAir-serie. Die matten hebben dwarse banen waardoor je makkelijker van de mat rolt. De Winterlite heeft een mummyvorm en lengtebanen maar nauwelijks hogere zijbanen. Vooral bij je voeten wil je wel eens naast de mat terechtkomen maar je leert er vanzelf op te blijven liggen. Maar vergeleken met de rechthoekige matten is het meer balanceren.

We hebben het maar één keer koud gehad met de Winterlite, waarbij ik de kou uit de grond voelde trekken door de mat heen. Dat was afgelopen winter toen we sliepen op natuurkampeerterrein ’t Kampeerbosje. De week ervoor had het stevig gevroren, de grond was hard. Hoewel de grond de volgende ochtend nog steeds bevroren was, was het tijdens onze nacht daar 1 graad boven nul. De grond van ’t Kampeerbosje is echter erg nat, het ligt in een gebied met weilanden en sloten. Neem daarom R-waarden die comfort tot -32ºC beloven niet al te serieus. Mijn redding was die nacht een aluminium zitmatje, dat ik onder mijn torso legde. Aluminium reflecteert je lichaamswarmte en dat maakte net het benodigde verschil die nacht. Dave had geen matje onder handbereik en sliep slecht.

Tegen het licht houden
Als je een slaapmat opblaast en letterlijk tegen het licht houdt, dan zie je dat bij de meeste matten de isolatie niet tot aan de zijkanten zit. Dat is eveneens zo bij de Winterlite/HL Winter: de buitenste twee banen bevatten geen dons. In de praktijk hebben we hier nooit wat van gemerkt.

Ik heb een Synmat gehad met een R-waarde van 4,9. Die mat was al koud op de betonnen vloer van een onverwarmd Scouting-verblijf bij +3 graden. De Synmat vond ik daarnaast minder lekker liggen dan de donsvariant omdat hij minder lijkt te plooien om de vormen van je lichaam. Wellicht omdat de vulling in de vorm van een mat is, in plaats van losse veertjes dons. De lichtere Downmat UL heeft een R-waarde van 5,9 en zou goed zijn tot -24ºC. Meer informatie over slaapmatten vind je elders op deze site. Hier zie je tevens welke R-waarde geschikt is voor welk seizoen.

De door ons geteste Exped-matten knisperen niet als je je omdraait, zoals de eerste NeoAir-modellen van Therm-a-Rest. De stof voelt prettig aan de huid en je glijdt niet makkelijk van de mat af met een slaapzak.

Gebruiksgemak

De mat blaast heel eenvoudig op met behulp van de Schnozzle pompzak. Die sluit heel makkelijk aan op het ventiel. Even openslaan, aan de bovenkant dichtdraaien en leegdrukken. Dat doe je twee keer en dan zit de mat vol. Dat werkt beter dan de ingebouwde pomp van de zwaardere matten, waarmee je de mat opblaast alsof je aan het reanimeren bent. De pompzak kan als waterdichte kledingzak dubbelgebruikt worden. Het ventiel blaast alleen in en niet uit, dat is erg handig als je nog een beetje lucht uit de mat wilt laten lopen als je erop ligt. Dan trek je het dopje eraf en druk je het membraan in met je vingers. Zo kan je gedoseerd wat lucht laten ontsnappen tot de mat precies lekker ligt. Er zit een wigje bij het ventiel dat je tussen het membraan kunt zetten om de mat leeg te laten lopen.

Om de mat op te bergen in het opbergzakje moet de mat in de lengte in drieën gevouwen worden. Het is dan handig om de mat eerst een keer vanaf het voeteneinde met het ventiel open in zijn geheel op te rollen. Dan ventiel dicht, mat in drieën vouwen en oprollen naar het ventiel. Bij het einde aangekomen kan je dan de rest van de lucht laten ontsnappen door het ventiel in te drukken. Hierna sluit je het ventiel en kan de mat niet meer uitzetten. Dit is even een werkje. Met bikepacken is het makkelijker: dan leggen we de slaapzak op de mat, rollen de mat samen met de slaapzak op om deze op te bergen in de roltas aan het stuur. Geen gepriegel met in drieën vouwen en kleine opbergzakjes.

De mat is met 480 gram in maat M lekker licht maar als je de MW (breder model van 65 in plaats van 52 centimeter bij zelfde lengte van 183 centimeter) zou nemen dan kom je op 620 gram uit. Het voeteneinde is dan 42 centimeter breed in plaats van 35. De LW heeft bovenaan dezelfde breedte als de MW maar onderaan 40 centimeter breed bij een lengte van is 197 en weegt 680 gram.

Duurzaamheid

Er zijn bij ons in drie jaar tijd drie van deze matten kapot gegaan, waardoor ons vertrouwen in deze matten is beschadigd. De matten raken niet lek maar de naden tussen de banen kunnen loslaten tussen de boven- en onderkant. Als de mat op deze manier ploft, is deze direct niet meer te gebruiken: er zit dan een bult in de mat waardoor je ervan afglijdt. Over lekraken van deze matten we ons niet druk, het is nooit gebeurd en eventueel te verhelpen met een bandenplakker. We vouwen de mat nooit tot stoeltje en gebruiken de mat nooit buiten de tent, zoals ik sommige kampeerders soms zie doen.

Bij Dave zijn mat in de maat LW gebeurde het ploffen twee keer binnen de garantietermijn van twee jaar. Dave is redelijk lang (1.94) en daardoor automatisch zwaarder, maar daar moet de mat in die maat toch op berekend zijn. Daarnaast is hij niet te zwaar voor zijn lengte. Zijn matten zijn zonder problemen vervangen door de importeur via de zaak waar we de matten gekocht hebben (Ronald Adventureshop). Goede service, maar ondertussen zit je op vakantie zonder een mat en probeer maar een nieuwe te vinden in de dorpjes in het noorden van Duitsland terwijl je met de fiets onderweg bent. Om een nieuwe mat onder garantie te krijgen moet je de oude mat opsturen.

Dit ploffen gebeurt niet zoals je zou denken door ondeskundig gebruik: een te hard opgeblazen mat die overdag in de tent ligt in de volle zon. Na de eerste plof waren we nog zorgvuldiger met de matten gaan omspringen: nooit met zijn tweeën zitten op een mat (dus ook niet geschikt voor romantisch gebruik), nooit hard opblazen (net hard genoeg dat je heup er niet doorheen komt te liggen) en ’s ochtends voor het ‘opstaan’ meteen de mat deels leeg laten lopen met je eigen gewicht er nog op. Op die manier komt er geen druk op de mat te staan als je bezig bent je spullen te vergaren en aan te kleden. Blijft de tent die dag staan dan kan de mat niet door warmte te ver uitzetten en anders is het direct handig met opruimen omdat er al een deel lucht uit de mat is voor het opbreken. Opblazen van de mat gaat immers toch super makkelijk met behulp van de pompzak.

Waneer ploften onze matten? Bij Dave een keer ’s ochtends heel vroeg, nog voordat de zon opging, op het koudste moment van de dag. Bij Belle na drie jaar gebruik ’s avonds vlak voor het slapen gaan. Ik ging liggen en ‘plof’. Een slechte nacht volgde. Overigens kunnen Therm-a-Rest NeoAir-matten precies op dezelfde manier sneuvelen. Van Therm-a-Rest hoor je vaker over lekken bij het ventiel. Dat komt omdat dit ventiel uitsteekt en hierdoor gevoeliger is voor schade. Het ventiel van een Exped-mat ligt vlak in de mat.

Probleem verholpen?
Op internet vond ik informatie over het probleem met de loslatende naden tussen de luchtkanalen. Bij het ventiel van de Exped-matten staat een LOT-nummer. Als dat met 5 begint, kan je verwachten dat je mat een keer ploft. Vanaf 6 en hoger zouden de matten op dit punt verbeterd zijn. Dave’s derde Winterlite begint gelukkig met een 6 en die is nu een jaar in gebruik. Belle’s mat begon met een 5 en sneuvelde na drie jaar gebruik. We hopen nu dat Dave’s mat heel blijft maar je gaat toch niet meer helemaal met een gerust hart op pad voor een langere reis. Nieuwere Exped-matten zijn tevens te herkennen aan een zichtbaarder honingraatpatroon.

Samengevat

• Goede isolatie (R-waarde 7);
• Licht (480 gram);
• Slapen minder comfortabel dan rechthoekig model met brede zijbanen;
• Makkelijk en snel op te blazen met pumpbag;
• Handig ventiel om gedoseerd te laten leeglopen;
• Slechte kwaliteit naden tussen banen (mogelijk alleen bij oudere modellen).

En nu?

Komt er een andere opvolger voor de Winterlite? Weliswaar was de garantietermijn van twee jaar al een jaar verlopen maar hier is duidelijk sprake van een constructiefout die Exped inmiddels heeft verbeterd, zodat de matten minder kwetsbaar zijn geworden voor dit euvel. Toch maar eerst bij de leverancier vragen of Exped enige coulance geeft. Roland van Ronald Adventure Shop reageerde binnen een dag op mijn e-mail en hij gaf aan dat de importeur coulant omgaat met de garantietermijn, omdat het een bekend probleem is. Om hier aanspraak op te kunnen maken moest ik de mat opsturen voor inspectie naar de importeur. Binnen twee dagen had ik antwoord: de Winterlite wordt gratis vervangen door zijn opvolger, HL Winter. De volgende dag dat de post bezorgde had ik een splinternieuwe mat. Super service!

Volgens Ronald Adventure Shop hebben ze nog geen HL Winter-matten retour gehad, dat geeft aan de ene kant wat vertrouwen, maar anderzijds ze zijn nog geen drie jaar op de markt. De HL Winter is uiterlijk gezien nagenoeg gelijk aan zijn voorganger de Winterlite. Model en gewicht zijn hetzelfde, alleen is het honingraatpatroon op de bovenkant meer anti-slip geworden. Of dat prettig is in de praktijk moet nog blijken. Ik vond de vorige mat niet te glad.

Andere geïsoleerde luchtbedden
Had ik geen coulance ontvangen, dan was ik overgestapt op één van de andere modellen in dit overzicht van lichtgewicht geïsoleerde slaapmatten 2018. Ik neig naar een mat van Sea To Summit, de Comfort Light Insulated. Weliswaar zwaarder en lagere isolatie maar ze liggen erg comfortabel en lopen in één keer leeg waardoor het inpakgemak van deze mat groter zal zijn. Daarnaast kan je ze online kopen voor rond de 145 euro, terwijl de Exped-mat rond de 240 euro kost. Mensen binnen de ligfietsvereniging gebruiken deze matten van Sea To Summit nu al enkele jaren intensief zonder problemen en zijn tevreden over het ligcomfort.

Het zou bovendien zo zijn dat je R-waarden niet goed kunt vergelijken tussen de merken omdat er nog geen internationale standaard is afgesproken voor het testen of kwalificeren van hoe goed een slaapmat isoleert. Dit is de reden waarom sommige merken afzien van het vermelden van een R-waarde, zoals Alpkit en Big Agnes. Mocht de mat van Sea To Summit te koud zijn voor gebruik bij vorst, dan zou ik de Therm-a-Rest NeoAir Xtherm aanschaffen. Iedereen die ik gesproken heb die een NeoAir mat bezit, heeft nog nooit geklaagd over koude. Deze mat kan ik online vinden voor rond de 170 euro. Matten van het merk Big Agnes vallen af omdat deze geen R-waarde opgeven en in de klantenrecensies lees je klachten over koude. Het kiezen voor een andere mat dan de Exped wordt mede ingegeven door nieuwsgierigheid. De Winterlite slaapt heerlijk, maar misschien slapen de andere matten in de praktijk nog lekkerder. Maar één manier om daar achter te komen.